دادستان:
به خدا در موضوع حجاب، برخورد قضائي جواب نمي‌دهد
شهرزاد همتي : به خدا قسم در موضوعات فرهنگي و حجاب برخورد قضائي جواب نخواهد داد، راه‌هاي مسالمت‌آميز و آرام را بايد در پيش گرفت، بنابراین از هر طرحي که در زمينه مقابله با بدحجابي مؤثر باشد، حمايت مي‌کنيم.
اين سخنان حجت‌الاسلام والمسلمين محمد منتظري است که روز گذشته در دوره مشترک تعالي استادان و نخبگان بسيجي حوزه‌هاي علميه استان‌هاي خراسان رضوي، قم، تهران و اصفهان در مشهد بر زبان آورده است. اين مقام قضائي در ادامه صحبت‌هاي خود يادآور شده است: بسياري از بدحجاب‌ها فرهنگ خانوادگي‌شان چنين است که بدحجاب ظاهر مي‌شوند و بدحجابي را بد نمي‌دانند. عده‌اي از بدحجاب‌ها اعتقادي به اسلام ندارند، لائيک هستند يا مذاهب ديگري دارند، اما عده کمي هم هستند که با قصد دهن‌کجي به ارزش‌هاي دين و احکام اسلام اين کار را مي‌کنند. دادستان کل کشور گفت: اگر نيروي انتظامي بخواهد همه بدحجاب‌ها را بگيرد، عليه نظام و اسلام جوسازي‌هاي گسترده ايجاد مي‌شود. مقصر بدحجابي آموزش‌وپرورش، روحانيت، آموزش عالي، دانشگاه‌ها و همه ما هستيم. وي ادامه داد: هم‌اکنون ستاد امربه‌معروف، سپاه پاسداران و نيروي انتظامي اقداماتي را انجام مي‌دهند که بدحجابي را سروسامان دهند، اما بايد بدانيم برخورد خشن با بدحجابي قطعا جواب نمي‌دهد.
اين اولين‌باري نيست که يک مقام مسئول درباره مسئله حجاب و برخوردهاي قهري و سلبي در اين زمينه صحبت مي‌کند، اما اينکه مقام قضائي در زمينه حجاب چنين واکنشي را انتخاب مي‌کند، مسئله حائز اهميتي است. پيش از اين نمايندگان مجلس و اصلاح‌طلبان بودند که درباره برخوردهاي فرهنگي در زمينه حجاب سخن مي‌راندند و حتي درباره برخوردهاي تند مأموران با جوانان صحبت مي‌کردند، اما اينکه يک مقام قضائي درباره مسئله حجاب چنين نگاهي دارد و این‌گونه صحبت می‌کند، شايد به معناي تغيير در رويه‌ها در برخورد با مسائل فرهنگي مانند حجاب باشد.
انقلاب ما فرهنگي بود
طيبه سياوشي، عضو کميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي، در گفت‌وگو با «شرق»، با بيان اينکه جاي اميدواري است که مقامات مسئول به اين نتيجه رسيده‌اند که برخورد قهري درباره مسائل فرهنگي پاسخ‌گو نيست، به «شرق» مي‌گويد: «از طرفي بسيار خشنود هستيم که دادستان کل کشور با قسم نام خداوند اين مسئله را طرح مي‌کند، چراکه 40 سال است که در مباحث فرهنگي با وجود آنکه انقلاب ما فرهنگي بود، نتوانسته‌ايم آن‌‌طور که بايد و شايد راه تعامل و گفت‌وگو را بين مردم و مسئولان فرهنگي باز کنيم». سياوشي تأکيد کرد: «از همان ابتدايي که وارد مجلس شديم، هم من و هم ديگر همکارانم در فراکسيون زنان مجلس شوراي اسلامي و حتي همکاران آقا در مجلس به اين مسئله اذعان کرده‌‌اند که براي مسائل فرهنگي بايد با کار فرهنگي پيش رفت و اين‌طور برخوردهاي سلبي جز نااميدکردن جوانان کار ديگري از پيش نخواهد برد. حتي در کميسيون وقتي طرح عفاف و حجاب مطرح شد، من به رئيس مجلس نيز گفتم اگر در اين طرح هم مي‌خواهيد ماجراهاي هميشگي و همان گشت‌هاي ارشاد و بحث‌هاي اجبار را مطرح کنيد، فايده‌اي نخواهد داشت و بايد با فکري فرهنگي براي مسائل فرهنگي پيش برويد».
عضو فراکسيون زنان مجلس شوراي اسلامي خاطرنشان کرد: به‌هرترتيب ما بارها گفته‌ایم با مسائل قهري در امر حجاب و فرهنگ مخالفيم و نيز برنامه‌هاي مختلفي را در نظر داشته‌ايم. به‌هرحال مسئله تعامل مجلس با نيروي انتظامي و ديگر مسئولان نيز بسيار مهم است. در مسائل فرهنگي بايد باب گفت‌وگو را باز بگذاريم تا بتوانيم از حداقل ظرفيت‌ها براي حل مسائل استفاده کنيم». در ماه‌هاي گذشته تصاوير مختلفي در زمينه رفتار خشن نيروي انتظامي و گشت ارشاد با دختراني که بدحجاب شمرده شده بودند، منتشر شد که تأثير زيادي را بر افکار عمومي گذاشت، از طرفي هرساله با شروع فصل گرما، تدابير گشت‌هاي موسوم به گشت ارشاد براي برخورد با بي‌حجابي جدي‌تر و شديدتر مي‌شود، اما شايد تأکيد مسئولي که در مقام دادستاني کل کشور قرار دارد، بتواند مسيرهايي را باز کند که تاکنون در مسئله حجاب تجربه نکرده‌ايم.
با جست‌وجويي درباره اظهارنظرهاي مسئولان قضائي و انتظامي مي‌شود دريافت که آنها نيز درباره ماجراي برخورد با حجاب همين نظر را دارند. تيرماه سال گذشته سردار منتظرالمهدي، سخنگوي نيروي انتظامي، اظهار کرده بود: پليس به‌هيچ‌وجه اصراري براي برخورد سلبي در حوزه حجاب ندارد. متأسفانه ناکارآمدي بعضي دستگاه‌هاي مسئول در اين حوزه، بار را بر دوش پليس گذاشته و اين در حالي است که اساسا برخورد با چنين مقوله‌اي بايد در ابتدا در حوزه‌هاي اجتماعي و فرهنگي اتفاق بيفتد و نه حوزه پليسي، چراکه پليس بايد در آخرين بخش از اين زنجيره قرار بگيرد و بين 26 دستگاه مسئول در اين بخش، پليس آخرين مسئوليت را دارد. منتظرالمهدي با تأکيد بر اينکه پليس به‌هيچ‌وجه اصراري براي برخورد سلبي در حوزه حجاب ندارد، گفته بود: ولي زماني که برخي از دستگاه‌هاي مسئول، کارکرد درستي در اين حوزه ندارند، پليس به‌عنوان ضابط قضائي و با توجه به وظيفه و تکليف قانوني خود، حتما اقدامات قانوني انجام داده و برخورد با هنجارشکنان را در دستور کارش قرار مي‌دهد. اساسا نوع ورود به اين حوزه، بايد از نوع فرهنگي و اجتماعي باشد و بايد توسط دستگاه‌هاي فرهنگي- اجتماعي و مردم انجام
شود؛ مردم بايد به اين حوزه ورود کرده و با تذکر لساني، احساني، انساني و امربه‌معروف، در جهت اصلاح وضعيت گام بردارند.
مسئله حجاب نيازمند عزم همگاني است
حجت‌الاسلام محسن غرويان، مدرس حوزه، در گفت‌وگو با «شرق» با اشاره به صحبت‌هاي دادستان کل کشور، تأکيد کرد: ما مدت‌هاست به اين نتيجه رسيده‌ايم، اما هنوز کسي گوش نداده است. مقوله حجاب مقوله‌اي است که هم بُعد فرهنگي دارد به‌معناي عام کلمه هم بُعد اخلاقي دارد و هم بُعد فقهي و قانوني. از آن جهت که مسئله حجاب به عفت و پاک‌دامني مربوط مي‌شود، يک امر اخلاقي است، يعني بايد خود شخص، چه زن و چه مرد به يک حال اخلاقي برسد که خودش تصميم بگيرد عفيف و پاک‌دامن باشد و آلوده به مسائل شهواني و غيراخلاقي نشود. غرويان افزود: حجاب در واقع به مسئله اخلاقي يعني عفت مرتبط مي‌شود. از جهت قانون و فقهي چون از نظر فقها حجاب واجب فقهي و واجب شرعي محسوب مي‌شود، يک مسئله الزامي فقهي است که يک «بايد» روي آن وجود دارد و فقها به‌عنوان قانون‌گذاران ديني مي‌گويند بايد اجرا شود. اين يک الزام به‌همراه دارد، اما از حيث اينکه اين «بايد» با اختيار و اراده شخص ناسازگار است، نزاعي بين اخلاق و فقه درست مي‌شود. اخلاق مي‌گويد حجاب اختياري است ولي فقه مي‌گويد الزامي است. بُعد ديگر مسئله سياسي و قانوني است. به‌هرحال چون در جامعه ما حجاب يک قانون
لازم‌الاجراست، اينجا هم نوعي الزام اجتماعي وجود دارد که طرف مي‌بيند بايد قانون را رعايت کند و بنا بر همين قانون مسئله حجاب در جامعه ما چندوجهي است. فکر مي‌کنم اين ماجرا به يک عزم ملي و همگاني نياز دارد، يک نفر نمي‌تواند اين مسئله را حل کند و صاحب‌نظران فرهيخته و فرهنگي جامعه مثل استادان حوزه و دانشگاه و جامعه‌شناسان و روان‌شناسان و علماي تربيتي بايد هرکدام ديدگاه‌هاي خود را بيان کنند و به يک جمع‌بندي و نظرسنجي جمعي برسند و راهکار را ارائه دهند.
اين استاد حوزه تأکيد کرد: اجبار در ماجراي حجاب تاکنون جواب‌گو نبوده، اين واقعيتي که دادستان محترم فرموده‌اند سال‌هاست در مصاحبه‌هاي مکرر عنوان شده مقوله حجاب يک مقوله فرهنگي است که اگر برخورد سلبي مؤثر بود که چنين مسئله‌اي نداشتيم، به‌هرحال 40 سال است از انقلاب مي‌گذرد، اما هنوز مسئله حجاب در ايران معضل است و به نظرم بايد صاحب‌نظران فرهنگي و روان‌شناسان اجتماعي همه با هم به حل اين مسئله برسند و به يک جمع‌بندي و استنتاج برسند تا اين ماجرا را حل کنند.
شهرزاد همتي : به خدا قسم در موضوعات فرهنگي و حجاب برخورد قضائي جواب نخواهد داد، راه‌هاي مسالمت‌آميز و آرام را بايد در پيش گرفت، بنابراین از هر طرحي که در زمينه مقابله با بدحجابي مؤثر باشد، حمايت مي‌کنيم.
اين سخنان حجت‌الاسلام والمسلمين محمد منتظري است که روز گذشته در دوره مشترک تعالي استادان و نخبگان بسيجي حوزه‌هاي علميه استان‌هاي خراسان رضوي، قم، تهران و اصفهان در مشهد بر زبان آورده است. اين مقام قضائي در ادامه صحبت‌هاي خود يادآور شده است: بسياري از بدحجاب‌ها فرهنگ خانوادگي‌شان چنين است که بدحجاب ظاهر مي‌شوند و بدحجابي را بد نمي‌دانند. عده‌اي از بدحجاب‌ها اعتقادي به اسلام ندارند، لائيک هستند يا مذاهب ديگري دارند، اما عده کمي هم هستند که با قصد دهن‌کجي به ارزش‌هاي دين و احکام اسلام اين کار را مي‌کنند. دادستان کل کشور گفت: اگر نيروي انتظامي بخواهد همه بدحجاب‌ها را بگيرد، عليه نظام و اسلام جوسازي‌هاي گسترده ايجاد مي‌شود. مقصر بدحجابي آموزش‌وپرورش، روحانيت، آموزش عالي، دانشگاه‌ها و همه ما هستيم. وي ادامه داد: هم‌اکنون ستاد امربه‌معروف، سپاه پاسداران و نيروي انتظامي اقداماتي را انجام مي‌دهند که بدحجابي را سروسامان دهند، اما بايد بدانيم برخورد خشن با بدحجابي قطعا جواب نمي‌دهد.
اين اولين‌باري نيست که يک مقام مسئول درباره مسئله حجاب و برخوردهاي قهري و سلبي در اين زمينه صحبت مي‌کند، اما اينکه مقام قضائي در زمينه حجاب چنين واکنشي را انتخاب مي‌کند، مسئله حائز اهميتي است. پيش از اين نمايندگان مجلس و اصلاح‌طلبان بودند که درباره برخوردهاي فرهنگي در زمينه حجاب سخن مي‌راندند و حتي درباره برخوردهاي تند مأموران با جوانان صحبت مي‌کردند، اما اينکه يک مقام قضائي درباره مسئله حجاب چنين نگاهي دارد و این‌گونه صحبت می‌کند، شايد به معناي تغيير در رويه‌ها در برخورد با مسائل فرهنگي مانند حجاب باشد.
انقلاب ما فرهنگي بود
طيبه سياوشي، عضو کميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي، در گفت‌وگو با «شرق»، با بيان اينکه جاي اميدواري است که مقامات مسئول به اين نتيجه رسيده‌اند که برخورد قهري درباره مسائل فرهنگي پاسخ‌گو نيست، به «شرق» مي‌گويد: «از طرفي بسيار خشنود هستيم که دادستان کل کشور با قسم نام خداوند اين مسئله را طرح مي‌کند، چراکه 40 سال است که در مباحث فرهنگي با وجود آنکه انقلاب ما فرهنگي بود، نتوانسته‌ايم آن‌‌طور که بايد و شايد راه تعامل و گفت‌وگو را بين مردم و مسئولان فرهنگي باز کنيم». سياوشي تأکيد کرد: «از همان ابتدايي که وارد مجلس شديم، هم من و هم ديگر همکارانم در فراکسيون زنان مجلس شوراي اسلامي و حتي همکاران آقا در مجلس به اين مسئله اذعان کرده‌‌اند که براي مسائل فرهنگي بايد با کار فرهنگي پيش رفت و اين‌طور برخوردهاي سلبي جز نااميدکردن جوانان کار ديگري از پيش نخواهد برد. حتي در کميسيون وقتي طرح عفاف و حجاب مطرح شد، من به رئيس مجلس نيز گفتم اگر در اين طرح هم مي‌خواهيد ماجراهاي هميشگي و همان گشت‌هاي ارشاد و بحث‌هاي اجبار را مطرح کنيد، فايده‌اي نخواهد داشت و بايد با فکري فرهنگي براي مسائل فرهنگي پيش برويد».
عضو فراکسيون زنان مجلس شوراي اسلامي خاطرنشان کرد: به‌هرترتيب ما بارها گفته‌ایم با مسائل قهري در امر حجاب و فرهنگ مخالفيم و نيز برنامه‌هاي مختلفي را در نظر داشته‌ايم. به‌هرحال مسئله تعامل مجلس با نيروي انتظامي و ديگر مسئولان نيز بسيار مهم است. در مسائل فرهنگي بايد باب گفت‌وگو را باز بگذاريم تا بتوانيم از حداقل ظرفيت‌ها براي حل مسائل استفاده کنيم». در ماه‌هاي گذشته تصاوير مختلفي در زمينه رفتار خشن نيروي انتظامي و گشت ارشاد با دختراني که بدحجاب شمرده شده بودند، منتشر شد که تأثير زيادي را بر افکار عمومي گذاشت، از طرفي هرساله با شروع فصل گرما، تدابير گشت‌هاي موسوم به گشت ارشاد براي برخورد با بي‌حجابي جدي‌تر و شديدتر مي‌شود، اما شايد تأکيد مسئولي که در مقام دادستاني کل کشور قرار دارد، بتواند مسيرهايي را باز کند که تاکنون در مسئله حجاب تجربه نکرده‌ايم.
با جست‌وجويي درباره اظهارنظرهاي مسئولان قضائي و انتظامي مي‌شود دريافت که آنها نيز درباره ماجراي برخورد با حجاب همين نظر را دارند. تيرماه سال گذشته سردار منتظرالمهدي، سخنگوي نيروي انتظامي، اظهار کرده بود: پليس به‌هيچ‌وجه اصراري براي برخورد سلبي در حوزه حجاب ندارد. متأسفانه ناکارآمدي بعضي دستگاه‌هاي مسئول در اين حوزه، بار را بر دوش پليس گذاشته و اين در حالي است که اساسا برخورد با چنين مقوله‌اي بايد در ابتدا در حوزه‌هاي اجتماعي و فرهنگي اتفاق بيفتد و نه حوزه پليسي، چراکه پليس بايد در آخرين بخش از اين زنجيره قرار بگيرد و بين 26 دستگاه مسئول در اين بخش، پليس آخرين مسئوليت را دارد. منتظرالمهدي با تأکيد بر اينکه پليس به‌هيچ‌وجه اصراري براي برخورد سلبي در حوزه حجاب ندارد، گفته بود: ولي زماني که برخي از دستگاه‌هاي مسئول، کارکرد درستي در اين حوزه ندارند، پليس به‌عنوان ضابط قضائي و با توجه به وظيفه و تکليف قانوني خود، حتما اقدامات قانوني انجام داده و برخورد با هنجارشکنان را در دستور کارش قرار مي‌دهد. اساسا نوع ورود به اين حوزه، بايد از نوع فرهنگي و اجتماعي باشد و بايد توسط دستگاه‌هاي فرهنگي- اجتماعي و مردم انجام
شود؛ مردم بايد به اين حوزه ورود کرده و با تذکر لساني، احساني، انساني و امربه‌معروف، در جهت اصلاح وضعيت گام بردارند.
مسئله حجاب نيازمند عزم همگاني است
حجت‌الاسلام محسن غرويان، مدرس حوزه، در گفت‌وگو با «شرق» با اشاره به صحبت‌هاي دادستان کل کشور، تأکيد کرد: ما مدت‌هاست به اين نتيجه رسيده‌ايم، اما هنوز کسي گوش نداده است. مقوله حجاب مقوله‌اي است که هم بُعد فرهنگي دارد به‌معناي عام کلمه هم بُعد اخلاقي دارد و هم بُعد فقهي و قانوني. از آن جهت که مسئله حجاب به عفت و پاک‌دامني مربوط مي‌شود، يک امر اخلاقي است، يعني بايد خود شخص، چه زن و چه مرد به يک حال اخلاقي برسد که خودش تصميم بگيرد عفيف و پاک‌دامن باشد و آلوده به مسائل شهواني و غيراخلاقي نشود. غرويان افزود: حجاب در واقع به مسئله اخلاقي يعني عفت مرتبط مي‌شود. از جهت قانون و فقهي چون از نظر فقها حجاب واجب فقهي و واجب شرعي محسوب مي‌شود، يک مسئله الزامي فقهي است که يک «بايد» روي آن وجود دارد و فقها به‌عنوان قانون‌گذاران ديني مي‌گويند بايد اجرا شود. اين يک الزام به‌همراه دارد، اما از حيث اينکه اين «بايد» با اختيار و اراده شخص ناسازگار است، نزاعي بين اخلاق و فقه درست مي‌شود. اخلاق مي‌گويد حجاب اختياري است ولي فقه مي‌گويد الزامي است. بُعد ديگر مسئله سياسي و قانوني است. به‌هرحال چون در جامعه ما حجاب يک قانون
لازم‌الاجراست، اينجا هم نوعي الزام اجتماعي وجود دارد که طرف مي‌بيند بايد قانون را رعايت کند و بنا بر همين قانون مسئله حجاب در جامعه ما چندوجهي است. فکر مي‌کنم اين ماجرا به يک عزم ملي و همگاني نياز دارد، يک نفر نمي‌تواند اين مسئله را حل کند و صاحب‌نظران فرهيخته و فرهنگي جامعه مثل استادان حوزه و دانشگاه و جامعه‌شناسان و روان‌شناسان و علماي تربيتي بايد هرکدام ديدگاه‌هاي خود را بيان کنند و به يک جمع‌بندي و نظرسنجي جمعي برسند و راهکار را ارائه دهند.
اين استاد حوزه تأکيد کرد: اجبار در ماجراي حجاب تاکنون جواب‌گو نبوده، اين واقعيتي که دادستان محترم فرموده‌اند سال‌هاست در مصاحبه‌هاي مکرر عنوان شده مقوله حجاب يک مقوله فرهنگي است که اگر برخورد سلبي مؤثر بود که چنين مسئله‌اي نداشتيم، به‌هرحال 40 سال است از انقلاب مي‌گذرد، اما هنوز مسئله حجاب در ايران معضل است و به نظرم بايد صاحب‌نظران فرهنگي و روان‌شناسان اجتماعي همه با هم به حل اين مسئله برسند و به يک جمع‌بندي و استنتاج برسند تا اين ماجرا را حل کنند.