نگاه دوگانه حقوقبشري به ايران و عربستان
ابوالقاسم دلفي- ديپلمات بازنشسته
در شرايطي که اوضاع داخلي عربستان سعودي تحت تأثير سياستها و عملکردهاي خانواده ملک سلمان و بهویژه محمد بنسلمان که قرار است وارث تاج و تخت در اين کشور باشد، شديدا مورد نگراني مجامع منطقهاي و بينالمللي قرار دارد، رفتارهاي خودسرانه و خشونتبار رژيم وهابي عليه اقليتهاي مختلف بهویژه شيعيان و آفريقاييها در اين کشور همچنان ادامه دارد. در اين شرايط پارهاي اخبار حکايت از آن دارد که برخي حرکات نمايشي از سوی دستگاه قضائي اين کشور با صحنهآراييهاي مفصل رسانهاي، درصدد انحراف روندهاي تندوتيز داخلي و خارجي عليه عملکرد حقوقبشري حکومت وهابي است.
قتل فجيع جمال خاشقجي، ناراضي سعودي، در کنسولگري عربستان در استانبول در سال گذشته که با هماهنگي کامل سران رژيم بهویژه محمد بنسلمان انجام شده و مورد تأييد بسياري از مراجع مستقل نيز قرار گرفت، سابقه بسيار منفي حقوقبشري رياض را در افکار عمومي جهان بهشدت وخيمتر کرد؛ بنابراین در مدت يک سال پس از گذشت از آن فاجعه، رژيم وهابي در تلاش براي بهبود چهره بيروني خود بهویژه نزد آمريکاييها و اروپاييها اقدامات مختلفي را در دستور کار داشته که از آن جمله بهتازگی در يک حرکت نمايشي پرسروصدا اعلام کرده که برخي از احکام قضائي رژيم در زمينه اعدام افراد زير سن قانوني و شلاقزدن را با مجازاتهاي ديگري جايگزين کرده است.
در واقع اين حرکت سياسي نمايشي محمد بنسلمان، وليعهد سعودي که متعاقبا با فضاسازي وسيع رسانهاي در راستای تصحيح چهره مخدوش او همراه بود، همزمان با تلاشهايي است که عربستان به تقليد از برخي همسايگان خليجفارسي خود و بهويژه امارات متحده عربي و قطر براي تصاحب باشگاههاي ورزشي اروپايي شدت گرفت.
بنا بر گزارش منابع خبري وهابي که در سطح وسيعي در اروپا نيز منعکس شده است، مؤسسه موسوم به صندوقهاي سرمايهگذاري دولتي عربستان «PIF» که تحت مديريت محمد بنسلمان قرار دارد، درصدد است تا 80 درصد سهام يکي از باشگاههای قديمي فوتبال انگلستان به نام نيوکاسل يونايتد را به قيمت حدود ۳۵۰ ميليون يورو خريداري کند.
اگرچه برخي منابع داخلي مشکلات مالي سعودي را به خاطر بحران بازار نفت براي طرح اين پيشنهاد نامناسب ميدانند؛ اما «PIF» با ۳۰۰ ميليارد يورو سرمايه، قرارداد خريد را از ماه ژانويه گذشته و در کوران بحران کرونا در عربستان در دست مذاکره و آمادهسازي دارد.
دراينحال سازمانهاي مردمنهاد و سمنهاي حقوقبشري با برپايي کمپينهاي عمومي و نامهنگاري با مسئولان ورزشي بريتانيا صلاحيت نمايندگان سعودي بهعنوان افراد ناصالح براي هدايت باشگاههاي ورزشي را شديدا زير سؤال بردهاند. دراينبين عفو بينالملل نيز که مقرش در لندن قرار دارد، در نامهاي به رئيس سازمان ليگ فوتبال جزيره، درباره اینکه با واگذاري يک باشگاه فوتبال به عربستان سعودي، چهره اين نهاد بريتانيايي مخدوش خواهد شد، هشدار داده است. به نظر اين نهاد حقوقبشري، اقدام سعوديها در راستای انحراف افکار عمومي از تجاوزات آشکار اين رژيم به حقوق بشر و بهويژه حقوق زنان طراحي شده است.
همزماني اعلام تغيير در نحوه مجازاتهاي اعمالي براي افراد کمتر از سن قانوني و سنگسار در عربستان سعودي با اوجگيري تصميم اين کشور براي خريد يک باشگاه ورزشي فوتبال در انگلستان قطعا تصادفي نبوده است. به دنبال حوادث سال ۲۰۱۲ در منطقه شيعهنشين قطيف در شرق عربستان و دستگيري و اعدام دهها نفر از مردم مظلوم اين منطقه به جرم شرکت در تظاهرات و اعدام ناعادلانه شيخ باقر النمر، از علماي شيعه عربستان، علي النمر برادرزاده ايشان هم که در آن زمان 17ساله بود، به جرم شرکت در تظاهرات ضدسعودي محکوم به اعدام شد و قرار بود در سال ۲۰۱۵ حکم اجرا اعلام شود؛ اما برخي فشارهاي منطقهاي و بينالمللي اعدام نامبرده را به تعويق انداخت. او که هماکنون ۲۵ساله است و در انتظار اجراي حکم اعدام است، با شرايط جديد احکام اعدام براي افراد زير سن قانوني، محکوم به ۱۰ سال زندان ميشود و مسلما سعوديها از اين موضوع بهرهبرداريهاي سياسي و تبليغاتي خويش را به عمل خواهند آورد.
از سوي ديگر و در شرايطي که وضعيت نقض حقوق بشر در عربستان و بهویژه موضوع اعدامها در بين اقليتهاي مختلف اين کشور و افراد زير سن ۱۸ سال سعودي، بهسادگي از سوي کميسارياي حقوق بشر سازمان ملل مورد کمتوجهي قرار ميگيرد و اغلب براي اقدامات نمايشي و فضاسازيهاي رژيم سعودي، ملاطفتهايي نيز مشاهده ميشود.
کميسارياي عالي حقوق بشر سازمان ملل طبق قاعده از شرايط تحريمي بسيار شديد دولت ايالات متحده، عليه جمهوري اسلامي ايران که در وضعيت بحراني ويروس کرونا در ايران، بر بسياري از شئونات ازجمله دسترسينداشتن آسان و سريع به لوازم و ملزومات خدمات بهداشتي-درماني براي مقابله با ويروس کوويد۱۹ تأثیر داشته، بايد مطلع بوده و دستکم در بيانيه يکجانبه خود که ظاهرا از سوی اعضای دفتر و مشاوران ايشان تهيه شده است، توجه لازم را به اين موضوع و دستکم تلاش براي رفع تحريمهاي ظالمانه را به عمل ميآورد.
در ثاني در سالهاي اخير در جمهوري اسلامي ايران بسيار مرسوم و متداول بوده و آمار معاونت وزارت دادگستري نيز آن را تأييد ميکند که با تلاشهاي «ميانجيگران فراوان نهادهاي حقوقبشري و افراد خيّر و خيريهها و ستادهاي ديه» تا بيش از ۹۰ درصد جرائم مربوط به قتلهاي عمد منجر به قصاص «افراد زير ۱۸ سال»، منتج به عفو و سازش بين اصحاب دعوا ميشود که ظاهرا از ديد و نظارت کميسارياي عالي حقوق بشر سازمان ملل در اين مقطع چندان مورد توجه لازم قرار نگرفته است.
و سخن آخر اینکه شرايط بحراني و وخيم ناشي از ويروس فراگير کوويد۱۹ وقت، انرژي و سرمايه فراواني از کشور را که به سلامتي و حيات سالم مردم مربوط ميشود، به خود جلب كرده است. وضعيت بيسابقه بحران حاکم در بازار جهاني نفت، مشکلات پيشبينيناپذیری بر اقتصاد کشور تحميل کرده است.
تحريمهاي ناعادلانه و فشار حداکثري ترامپ و عوارض آن، توان و ظرفيت فراواني از کشور را صرف مقابله و ناکاراكردن آن کرده است و... ؛ اما تلاش براي گردوغبار روبي از چهره پاک و منزه خارجي و بيروني کشور، بايد همواره در دستور کار اصلاح و بهبود قرار داشته و هرگونه بهانهاي براي مدارا و مماشات با آن، توجيهپذير نخواهد بود.
در شرايطي که اوضاع داخلي عربستان سعودي تحت تأثير سياستها و عملکردهاي خانواده ملک سلمان و بهویژه محمد بنسلمان که قرار است وارث تاج و تخت در اين کشور باشد، شديدا مورد نگراني مجامع منطقهاي و بينالمللي قرار دارد، رفتارهاي خودسرانه و خشونتبار رژيم وهابي عليه اقليتهاي مختلف بهویژه شيعيان و آفريقاييها در اين کشور همچنان ادامه دارد. در اين شرايط پارهاي اخبار حکايت از آن دارد که برخي حرکات نمايشي از سوی دستگاه قضائي اين کشور با صحنهآراييهاي مفصل رسانهاي، درصدد انحراف روندهاي تندوتيز داخلي و خارجي عليه عملکرد حقوقبشري حکومت وهابي است.
قتل فجيع جمال خاشقجي، ناراضي سعودي، در کنسولگري عربستان در استانبول در سال گذشته که با هماهنگي کامل سران رژيم بهویژه محمد بنسلمان انجام شده و مورد تأييد بسياري از مراجع مستقل نيز قرار گرفت، سابقه بسيار منفي حقوقبشري رياض را در افکار عمومي جهان بهشدت وخيمتر کرد؛ بنابراین در مدت يک سال پس از گذشت از آن فاجعه، رژيم وهابي در تلاش براي بهبود چهره بيروني خود بهویژه نزد آمريکاييها و اروپاييها اقدامات مختلفي را در دستور کار داشته که از آن جمله بهتازگی در يک حرکت نمايشي پرسروصدا اعلام کرده که برخي از احکام قضائي رژيم در زمينه اعدام افراد زير سن قانوني و شلاقزدن را با مجازاتهاي ديگري جايگزين کرده است.
در واقع اين حرکت سياسي نمايشي محمد بنسلمان، وليعهد سعودي که متعاقبا با فضاسازي وسيع رسانهاي در راستای تصحيح چهره مخدوش او همراه بود، همزمان با تلاشهايي است که عربستان به تقليد از برخي همسايگان خليجفارسي خود و بهويژه امارات متحده عربي و قطر براي تصاحب باشگاههاي ورزشي اروپايي شدت گرفت.
بنا بر گزارش منابع خبري وهابي که در سطح وسيعي در اروپا نيز منعکس شده است، مؤسسه موسوم به صندوقهاي سرمايهگذاري دولتي عربستان «PIF» که تحت مديريت محمد بنسلمان قرار دارد، درصدد است تا 80 درصد سهام يکي از باشگاههای قديمي فوتبال انگلستان به نام نيوکاسل يونايتد را به قيمت حدود ۳۵۰ ميليون يورو خريداري کند.
اگرچه برخي منابع داخلي مشکلات مالي سعودي را به خاطر بحران بازار نفت براي طرح اين پيشنهاد نامناسب ميدانند؛ اما «PIF» با ۳۰۰ ميليارد يورو سرمايه، قرارداد خريد را از ماه ژانويه گذشته و در کوران بحران کرونا در عربستان در دست مذاکره و آمادهسازي دارد.
دراينحال سازمانهاي مردمنهاد و سمنهاي حقوقبشري با برپايي کمپينهاي عمومي و نامهنگاري با مسئولان ورزشي بريتانيا صلاحيت نمايندگان سعودي بهعنوان افراد ناصالح براي هدايت باشگاههاي ورزشي را شديدا زير سؤال بردهاند. دراينبين عفو بينالملل نيز که مقرش در لندن قرار دارد، در نامهاي به رئيس سازمان ليگ فوتبال جزيره، درباره اینکه با واگذاري يک باشگاه فوتبال به عربستان سعودي، چهره اين نهاد بريتانيايي مخدوش خواهد شد، هشدار داده است. به نظر اين نهاد حقوقبشري، اقدام سعوديها در راستای انحراف افکار عمومي از تجاوزات آشکار اين رژيم به حقوق بشر و بهويژه حقوق زنان طراحي شده است.
همزماني اعلام تغيير در نحوه مجازاتهاي اعمالي براي افراد کمتر از سن قانوني و سنگسار در عربستان سعودي با اوجگيري تصميم اين کشور براي خريد يک باشگاه ورزشي فوتبال در انگلستان قطعا تصادفي نبوده است. به دنبال حوادث سال ۲۰۱۲ در منطقه شيعهنشين قطيف در شرق عربستان و دستگيري و اعدام دهها نفر از مردم مظلوم اين منطقه به جرم شرکت در تظاهرات و اعدام ناعادلانه شيخ باقر النمر، از علماي شيعه عربستان، علي النمر برادرزاده ايشان هم که در آن زمان 17ساله بود، به جرم شرکت در تظاهرات ضدسعودي محکوم به اعدام شد و قرار بود در سال ۲۰۱۵ حکم اجرا اعلام شود؛ اما برخي فشارهاي منطقهاي و بينالمللي اعدام نامبرده را به تعويق انداخت. او که هماکنون ۲۵ساله است و در انتظار اجراي حکم اعدام است، با شرايط جديد احکام اعدام براي افراد زير سن قانوني، محکوم به ۱۰ سال زندان ميشود و مسلما سعوديها از اين موضوع بهرهبرداريهاي سياسي و تبليغاتي خويش را به عمل خواهند آورد.
از سوي ديگر و در شرايطي که وضعيت نقض حقوق بشر در عربستان و بهویژه موضوع اعدامها در بين اقليتهاي مختلف اين کشور و افراد زير سن ۱۸ سال سعودي، بهسادگي از سوي کميسارياي حقوق بشر سازمان ملل مورد کمتوجهي قرار ميگيرد و اغلب براي اقدامات نمايشي و فضاسازيهاي رژيم سعودي، ملاطفتهايي نيز مشاهده ميشود.
کميسارياي عالي حقوق بشر سازمان ملل طبق قاعده از شرايط تحريمي بسيار شديد دولت ايالات متحده، عليه جمهوري اسلامي ايران که در وضعيت بحراني ويروس کرونا در ايران، بر بسياري از شئونات ازجمله دسترسينداشتن آسان و سريع به لوازم و ملزومات خدمات بهداشتي-درماني براي مقابله با ويروس کوويد۱۹ تأثیر داشته، بايد مطلع بوده و دستکم در بيانيه يکجانبه خود که ظاهرا از سوی اعضای دفتر و مشاوران ايشان تهيه شده است، توجه لازم را به اين موضوع و دستکم تلاش براي رفع تحريمهاي ظالمانه را به عمل ميآورد.
در ثاني در سالهاي اخير در جمهوري اسلامي ايران بسيار مرسوم و متداول بوده و آمار معاونت وزارت دادگستري نيز آن را تأييد ميکند که با تلاشهاي «ميانجيگران فراوان نهادهاي حقوقبشري و افراد خيّر و خيريهها و ستادهاي ديه» تا بيش از ۹۰ درصد جرائم مربوط به قتلهاي عمد منجر به قصاص «افراد زير ۱۸ سال»، منتج به عفو و سازش بين اصحاب دعوا ميشود که ظاهرا از ديد و نظارت کميسارياي عالي حقوق بشر سازمان ملل در اين مقطع چندان مورد توجه لازم قرار نگرفته است.
و سخن آخر اینکه شرايط بحراني و وخيم ناشي از ويروس فراگير کوويد۱۹ وقت، انرژي و سرمايه فراواني از کشور را که به سلامتي و حيات سالم مردم مربوط ميشود، به خود جلب كرده است. وضعيت بيسابقه بحران حاکم در بازار جهاني نفت، مشکلات پيشبينيناپذیری بر اقتصاد کشور تحميل کرده است.
تحريمهاي ناعادلانه و فشار حداکثري ترامپ و عوارض آن، توان و ظرفيت فراواني از کشور را صرف مقابله و ناکاراكردن آن کرده است و... ؛ اما تلاش براي گردوغبار روبي از چهره پاک و منزه خارجي و بيروني کشور، بايد همواره در دستور کار اصلاح و بهبود قرار داشته و هرگونه بهانهاي براي مدارا و مماشات با آن، توجيهپذير نخواهد بود.