کارکرد صندوق‌های خرد روستایی در جهش تولید مشاغل خانگی
عادل سلیمانی.دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی
در جوامع محلی یکی از مبانی مهم «جهش تولید» مفهوم «توان و ظرفیت تولید» آن جامعه است که بر اساس میزان منابع تولید آن جامعه مانند نیروی کار، منابع طبیعی، منابع مالی، دانش فنی و نحوه به‌کارگیری آنها مشخص می‌شود. جوامع محلی با نیروی کار ارزان و منابع طبیعی دردسترس و دانش بومی گسترده غالبا در تأمین مالی دچار چالشند. در دو دهه اخير در بسياري از کشورها، تأمين مالي خرد راهکاري مناسب جهت محرومیت‌زدایی و مقابله با فقر با تأکید بر رونق اشتغال قلمداد شده است. اهميت اين دستاورد به‌گونه‌اي بوده که بانک جهاني سال 2005 را سال «اعتبارات خرد» نام‌گذاري و کشورهاي درحال‌توسعه را در به‌کارگيري اين شيوه اعتباري تشويق کرده تا در جهت تسريع فرايند سرمايه‌گذاري و تقويت بنياد مالي و پس‌انداز در مناطق روستايي و نهايتا توانمندسازي جوامع روستايي و فقرزدايي از طريق ارتقای بهره‌وري اثرات سازنده‌ای داشته باشد. هرچند در برخی موارد تأمین مالی خرد روستایی در برطرف‌کردن نیازهای مصرفی خانوارها به کار می‌رود، اما کارکرد غالب آن در تأمین نیازهای کارآفرینانه و رونق فعالیت‌های اقتصادی کوچک‌مقیاس پررنگ‌تر است. درواقع با حمایت از تأمین مالی خرد در راستای جهش تولید در سطح جوامع محلی می‌توان تغییری محسوس در زندگی مردم به وجود آورد، چراکه تشریک مساعی جوامع محلی در انباشت پس‌اندازهای خرد می‌تواند موجب افزایش قدرت وام‌دهی و بهبود کسب‌وکار شده و در نهایت ارتقای درآمد مردم را به دنبال داشته باشد. صندوق‌های خرد روستایی، با جلب مشارکت خودجوش و تقویت اعتماد و مسئولیت‌پذیری عمومی قادرند منابع مالی خرد و پراکنده را در انسجامی همدلانه به سوی رفع نیازهای تولیدی هدایت کنند ضمن اینکه مهارت‌های ارتباطی، حسابداری، کارآفرینی و... اعضای صندوق‌های خرد در فرایندی مشارکتی تقویت می‌شود. در این میان تسهیل بهره‌گيري از پتانسيل‌هاي نوشناخته در فضاي روستا براي ايجاد كسب‌وكار جديد و جذاب براي نسل جوان، شناسايي و جذب سرمايه‌گذاران بخش خصوصي به منظور ايجاد كارگاه‌هاي توليدي و فراوري محصولات، گسترش كسب‌وكارهاي خرد خانگي با تأكيد بر صنايع بسته‌بندي محصولات توليدي روستا، توسعه نظام برندينگ در اقتصاد محلي و گسترش آموزش‌هاي مهارتي خلاقانه در حوزه رسته‌های شغلی پرطرفدار می‌تواند در توانمندسازي جوامع محلي با حمایت و پشتیبانی نهادهای محرومیت‌زدا از صندوق‌های مالی خرد، اثرات ارزنده‌ای در تحقق اهداف معیشت پایدار روستایی داشته باشد.
در جوامع محلی یکی از مبانی مهم «جهش تولید» مفهوم «توان و ظرفیت تولید» آن جامعه است که بر اساس میزان منابع تولید آن جامعه مانند نیروی کار، منابع طبیعی، منابع مالی، دانش فنی و نحوه به‌کارگیری آنها مشخص می‌شود. جوامع محلی با نیروی کار ارزان و منابع طبیعی دردسترس و دانش بومی گسترده غالبا در تأمین مالی دچار چالشند. در دو دهه اخير در بسياري از کشورها، تأمين مالي خرد راهکاري مناسب جهت محرومیت‌زدایی و مقابله با فقر با تأکید بر رونق اشتغال قلمداد شده است. اهميت اين دستاورد به‌گونه‌اي بوده که بانک جهاني سال 2005 را سال «اعتبارات خرد» نام‌گذاري و کشورهاي درحال‌توسعه را در به‌کارگيري اين شيوه اعتباري تشويق کرده تا در جهت تسريع فرايند سرمايه‌گذاري و تقويت بنياد مالي و پس‌انداز در مناطق روستايي و نهايتا توانمندسازي جوامع روستايي و فقرزدايي از طريق ارتقای بهره‌وري اثرات سازنده‌ای داشته باشد. هرچند در برخی موارد تأمین مالی خرد روستایی در برطرف‌کردن نیازهای مصرفی خانوارها به کار می‌رود، اما کارکرد غالب آن در تأمین نیازهای کارآفرینانه و رونق فعالیت‌های اقتصادی کوچک‌مقیاس پررنگ‌تر است. درواقع با حمایت از تأمین مالی خرد در راستای جهش تولید در سطح جوامع محلی می‌توان تغییری محسوس در زندگی مردم به وجود آورد، چراکه تشریک مساعی جوامع محلی در انباشت پس‌اندازهای خرد می‌تواند موجب افزایش قدرت وام‌دهی و بهبود کسب‌وکار شده و در نهایت ارتقای درآمد مردم را به دنبال داشته باشد. صندوق‌های خرد روستایی، با جلب مشارکت خودجوش و تقویت اعتماد و مسئولیت‌پذیری عمومی قادرند منابع مالی خرد و پراکنده را در انسجامی همدلانه به سوی رفع نیازهای تولیدی هدایت کنند ضمن اینکه مهارت‌های ارتباطی، حسابداری، کارآفرینی و... اعضای صندوق‌های خرد در فرایندی مشارکتی تقویت می‌شود. در این میان تسهیل بهره‌گيري از پتانسيل‌هاي نوشناخته در فضاي روستا براي ايجاد كسب‌وكار جديد و جذاب براي نسل جوان، شناسايي و جذب سرمايه‌گذاران بخش خصوصي به منظور ايجاد كارگاه‌هاي توليدي و فراوري محصولات، گسترش كسب‌وكارهاي خرد خانگي با تأكيد بر صنايع بسته‌بندي محصولات توليدي روستا، توسعه نظام برندينگ در اقتصاد محلي و گسترش آموزش‌هاي مهارتي خلاقانه در حوزه رسته‌های شغلی پرطرفدار می‌تواند در توانمندسازي جوامع محلي با حمایت و پشتیبانی نهادهای محرومیت‌زدا از صندوق‌های مالی خرد، اثرات ارزنده‌ای در تحقق اهداف معیشت پایدار روستایی داشته باشد.