نقش کلیدی «دیپلماسی کشاورزی» چین در توافق اعراب و اسرائیل
محمد شجاع‌الدینی . عضو هیئت‌علمی دانشگاه و متخصص کشاورزی
همکاری راهبردی چین با اسرائیل بخشی از ابتکار سیاست بین‌الملل چین یا همان «یک کمربند، یک جاده» است. یک کمربند یک جاده، در واقع، راهبرد رهبران سیاسی چین با هدف توسعه حضور جهانی آنهاست که سرمایه‌گذاری در حدود 70 کشور و سازمان بین‌المللی را شامل می‌شود و محور سیاست خارجی حزب کمونیست چین به رهبری شی‌جین‌پینگ است. شی‌جین‌پینگ اولین‌بار از این راهبرد در حین بازدیدهای رسمی از اندونزی و قزاقستان در سال 2013 رونمایی کرد. «کمربند» همان مسیرهای زمینی حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی است که برگرفته از «کمربند اقتصادی جاده ابریشم» است و «جاده» به مسیرهای دریایی یا جاده ابریشم دریایی قرن بیست‌و‌یکم اشاره دارد.
دیپلماسی کشاورزی چین به‌عنوان زیردامنه‌ای از پیکره بزرگ سیاست «جهانی‌شدن چین»، به بنگاه‌های کشاورزی این کشور کمک می‌کند تا نقاط قوت خود را افزایش دهند و ظرفیت رقابت بین‌المللی‌شان را ارتقا بخشند. در‌حال‌حاضر، دیپلماسی کشاورزی چین در مرحله آغازین است؛ مرحله‌ای که این کشور هنوز مشغول بررسی اهداف و ابزارهای خود، تخصیص منابع، نهادسازی و همچنین هماهنگی‌های داخلی و خارجی است. در دراز‌مدت، دیپلماسی کشاورزی چین با اهداف دیپلماتیک آن، یعنی همان اهداف راهبرد «یک کمربند، یک جاده»، همخوانی دارد. همان‌طور‌که بنگاه‌های کشاورزی چین تلاش‌های «جهانی‌شدن» خود را افزایش می‌دهند، حاکمیت چین نیز در حال ایجاد منابع دیپلماتیک خود، به‌دنبال مدل جدیدی برای همکاری‌های کشاورزی است.
یکی از اجزای دیپلماسی کشاورزی چینی‌ها این است که آنها تلاش می‌کنند نقش یک «واسطه» را در همکاری‌های «سه‌جانبه» بازی کنند؛ به‌گونه‌ای‌که روابط دیپلماتیک بین دو کشور هدفشان را از طریق «همکاری کشاورزی» در کشورهای ثالث ارتقا دهند؛ برای مثال، وقتی دو كشور مورد هدف چین با یکدیگر درگیری سیاسی دارند و نمی‌توانند در زمینه‌های غیر از کشاورزی پیشرفتی داشته باشند، ممكن است راه‌حل‌های جدیدی را از طریق «مبادلات كشاورزی» پیدا كنند. همکاری سه‌جانبه کشاورزی بین چین، اسرائیل و مصر یک مثال خوب است. در اوایل سال 2017، هنگامی که نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، از چین بازدید کرد، شبکه «سیگنال»، یا همان نهاد سیاسی اسرائیلی متخصص سیاست چین- اسرائیل، قصد خود را برای انجام همکاری‌های سه‌جانبه کشاورزی با چین و مصر در بهره‌برداری از فناوری‌های اسرائیلی برای تقویت کشاورزی در مصر و دیگر کشورهای عربی اظهار کرد.
مهم‌ترین دلایل نویسنده برای اثبات نقش «دیپلماسی کشاورزی چین در توافق اعراب و اسرائیل» مصاحبه هاگا شاگریر، مدیر بخش آسیای شمال شرقی وزارت خارجه اسرائیل است که به‌طور علنی اعلام کرده بود: «این ابتکار (نقش میانجی چین بین اسرائیل و اعراب) یک راهبرد برای نتایج بُرد-بُرد در همکاری‌های چندجانبه منطقه‌ای اسرائیل است که نمایانگر ظرفیت عظیم همکاری‌های کشاورزی بین چین و اسرائیل است». این ابتکار در کشورهای دیگری از جمله امارات، سودان و بحرین نیز دنبال می‌شود. چینی‌ها در امارات پروژه «فناوری کاشت برنج در آب دریا» را ایجاد کردند و اکنون در حال انتشار آن به کل منطقه عربی هستند. بعد از امارات، سودان و بحرین به احتمال زیاد پا جای پای امارات خواهند گذاشت. سودان، هم گیرنده کمک‌های کشاورزی چین و هم یکی از مهم‌ترین مقاصد کشورهای خلیج فارس برای خرید زمین و «کشت فراسرزمینی» است که با کمک چینی‌ها قادر خواهد شد زمین‌های قابل کشت را پس بگیرد و به اشتغال کشاورزان خود کمک کند.
در تشریح چگونگی ایفای نقش فعال چین در تسرّی روابط اسرائیل و اعراب می‌توان گفت که این نقش از طریق همکاری در کشورهای ثالث با الگوی «سرمایه به اضافه فناوری» انجام می‌شود. مطالعه کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس به‌روشنی نشان می‌دهد که اغلب این کشورها از منابع و سرمایه لازم برای پیشرفت کشاورزی و تولید غذا بهره‌مندند، ولی از نظر فناوری‌های کشاورزی به کشوری مانند چین به‌عنوان نقش مکمل و ضروری در خلیج‌فارس نیازمند هستند؛ بنابراین خروجی واقعی حضور چین در خلیج‌فارس، در میان‌مدت، به گسترش منافع اقتصادی چین و ایفای نقش بین‌المللی این کشور در تأمین مواد غذایی در منطقه خلیج‌فارس و ارتقای توسعه کشاورزی کشورهای هدف منجر
خواهد شد.
همکاری راهبردی چین با اسرائیل بخشی از ابتکار سیاست بین‌الملل چین یا همان «یک کمربند، یک جاده» است. یک کمربند یک جاده، در واقع، راهبرد رهبران سیاسی چین با هدف توسعه حضور جهانی آنهاست که سرمایه‌گذاری در حدود 70 کشور و سازمان بین‌المللی را شامل می‌شود و محور سیاست خارجی حزب کمونیست چین به رهبری شی‌جین‌پینگ است. شی‌جین‌پینگ اولین‌بار از این راهبرد در حین بازدیدهای رسمی از اندونزی و قزاقستان در سال 2013 رونمایی کرد. «کمربند» همان مسیرهای زمینی حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی است که برگرفته از «کمربند اقتصادی جاده ابریشم» است و «جاده» به مسیرهای دریایی یا جاده ابریشم دریایی قرن بیست‌و‌یکم اشاره دارد.
دیپلماسی کشاورزی چین به‌عنوان زیردامنه‌ای از پیکره بزرگ سیاست «جهانی‌شدن چین»، به بنگاه‌های کشاورزی این کشور کمک می‌کند تا نقاط قوت خود را افزایش دهند و ظرفیت رقابت بین‌المللی‌شان را ارتقا بخشند. در‌حال‌حاضر، دیپلماسی کشاورزی چین در مرحله آغازین است؛ مرحله‌ای که این کشور هنوز مشغول بررسی اهداف و ابزارهای خود، تخصیص منابع، نهادسازی و همچنین هماهنگی‌های داخلی و خارجی است. در دراز‌مدت، دیپلماسی کشاورزی چین با اهداف دیپلماتیک آن، یعنی همان اهداف راهبرد «یک کمربند، یک جاده»، همخوانی دارد. همان‌طور‌که بنگاه‌های کشاورزی چین تلاش‌های «جهانی‌شدن» خود را افزایش می‌دهند، حاکمیت چین نیز در حال ایجاد منابع دیپلماتیک خود، به‌دنبال مدل جدیدی برای همکاری‌های کشاورزی است.
یکی از اجزای دیپلماسی کشاورزی چینی‌ها این است که آنها تلاش می‌کنند نقش یک «واسطه» را در همکاری‌های «سه‌جانبه» بازی کنند؛ به‌گونه‌ای‌که روابط دیپلماتیک بین دو کشور هدفشان را از طریق «همکاری کشاورزی» در کشورهای ثالث ارتقا دهند؛ برای مثال، وقتی دو كشور مورد هدف چین با یکدیگر درگیری سیاسی دارند و نمی‌توانند در زمینه‌های غیر از کشاورزی پیشرفتی داشته باشند، ممكن است راه‌حل‌های جدیدی را از طریق «مبادلات كشاورزی» پیدا كنند. همکاری سه‌جانبه کشاورزی بین چین، اسرائیل و مصر یک مثال خوب است. در اوایل سال 2017، هنگامی که نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، از چین بازدید کرد، شبکه «سیگنال»، یا همان نهاد سیاسی اسرائیلی متخصص سیاست چین- اسرائیل، قصد خود را برای انجام همکاری‌های سه‌جانبه کشاورزی با چین و مصر در بهره‌برداری از فناوری‌های اسرائیلی برای تقویت کشاورزی در مصر و دیگر کشورهای عربی اظهار کرد.
مهم‌ترین دلایل نویسنده برای اثبات نقش «دیپلماسی کشاورزی چین در توافق اعراب و اسرائیل» مصاحبه هاگا شاگریر، مدیر بخش آسیای شمال شرقی وزارت خارجه اسرائیل است که به‌طور علنی اعلام کرده بود: «این ابتکار (نقش میانجی چین بین اسرائیل و اعراب) یک راهبرد برای نتایج بُرد-بُرد در همکاری‌های چندجانبه منطقه‌ای اسرائیل است که نمایانگر ظرفیت عظیم همکاری‌های کشاورزی بین چین و اسرائیل است». این ابتکار در کشورهای دیگری از جمله امارات، سودان و بحرین نیز دنبال می‌شود. چینی‌ها در امارات پروژه «فناوری کاشت برنج در آب دریا» را ایجاد کردند و اکنون در حال انتشار آن به کل منطقه عربی هستند. بعد از امارات، سودان و بحرین به احتمال زیاد پا جای پای امارات خواهند گذاشت. سودان، هم گیرنده کمک‌های کشاورزی چین و هم یکی از مهم‌ترین مقاصد کشورهای خلیج فارس برای خرید زمین و «کشت فراسرزمینی» است که با کمک چینی‌ها قادر خواهد شد زمین‌های قابل کشت را پس بگیرد و به اشتغال کشاورزان خود کمک کند.
در تشریح چگونگی ایفای نقش فعال چین در تسرّی روابط اسرائیل و اعراب می‌توان گفت که این نقش از طریق همکاری در کشورهای ثالث با الگوی «سرمایه به اضافه فناوری» انجام می‌شود. مطالعه کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس به‌روشنی نشان می‌دهد که اغلب این کشورها از منابع و سرمایه لازم برای پیشرفت کشاورزی و تولید غذا بهره‌مندند، ولی از نظر فناوری‌های کشاورزی به کشوری مانند چین به‌عنوان نقش مکمل و ضروری در خلیج‌فارس نیازمند هستند؛ بنابراین خروجی واقعی حضور چین در خلیج‌فارس، در میان‌مدت، به گسترش منافع اقتصادی چین و ایفای نقش بین‌المللی این کشور در تأمین مواد غذایی در منطقه خلیج‌فارس و ارتقای توسعه کشاورزی کشورهای هدف منجر
خواهد شد.