ستارگان درخشان آسمان آمار و ریاضیات ایران
عنایت‌اله راستی‌زاده.کارشناس ارشد آموزش ریاضی و مدیرمسئول مجله ریاضی یکان نو
استان فارس یکی از استان‌های پهناور کشورمان است که از دیرباز به‌دلیل داشتن شاخصه‌های ادبی، علمی و فرهنگی مورد توجه بوده است. در یادداشت حاضر ابتدا نگاهی کوتاه خواهیم داشت به ریاضی‌دانان فارس و در ادامه از آسمان پرستاره ریاضی فارس و شیراز به اختصار از دکتر «منوچهر وصال»، دکتر «جواد بهبودیان» و دکتر «کریم صدیقی» خواهیم گفت؛ استادانی که مفاخر ریاضی ایران به حساب می‌آیند. فارس و کنفرانس‌های ریاضی و آموزش ریاضی و گردهمایی‌های دانش‌آموزی ریاضی بخش دیگر یادداشت خواهد بود و در پایان به معرفی برخی تشکل‌ها و فعالیت‌های جاری در عرصه ریاضی استان فارس و شهر شیراز خواهیم پرداخت.
ریاضی‌دانان فارس
پژوهش‌های اندکی درباره ریاضی‌دانان فارس صورت گرفته است. با استناد به همین اندک پژوهش‌های موجود، مختصر اطلاعاتی از نزدیک به 15 نفر از افرادی که در ریاضیات و احتمالا نجوم مشهور بودند، قابل ذکر است که از نام‌آورترین آنها «فضل‌بن حاتم نیریزی» است. «فضل‌بن حاتم نیریزی» در نیریز فارس زاده شد. نیریز در شرق استان فارس و در ۲۲۰کیلومتری شیراز قرار دارد. بیشتر منابع بر‌اساس سفر «فضل‌بن حاتم نیریزی» به بغداد و سال درگذشتش، نیمه نخست قرن سوم هجری را برای به‌دنیاآمدن او تخمین زده‌اند. از چگونگی و کیفیت تحصیل او اطلاعاتی در دست نیست، اما آنچه مسلم است در سال‌هایی که در بغداد می‌زیست آثار مهمی پدید آورد که نشان از دانش بالای او دارد. سال‌های زندگی «فضل نیریزی» در بغداد مقارن با حکومت «معتضد عباسی» از 279 تا 289ق و احتمالا مکتفی از 289 تا 295ق است. به نوشته «قربانی» سال درگذشت «فضل» را حدود 310ق دانسته‌اند. «نیریزی» در زمینه هندسه و نجوم کارکرد و آثار متعددی پدید آورد. در شرح و تصحیح آثار مهم ریاضیات یونانی کوشید و با این کار نقش مهمی در حفظ و انتقال این آثار به دوره‌های بعد داشت؛ چنانکه امروزه، دسترسی به برخی آثار یونانی
فقط ازطریق آثار او میسر است. «نیریزی» یکی از نخستین ریاضی‌دانان دوره اسلامی بود که شرحی بر 10 مقاله نخست مهم‌ترین اثر ریاضی یونان یعنی اصول اقلیدس نوشت. شرح او دستیابی به محتوای اصول اقلیدس را برای خواننده آسان‌تر کرد. ازجمله دانشمندان و ریاضی‌دانان بزرگ اسلامی که در آثار فضل تفحص کردند و در تألیفات‌شان از آرای او بهره بردند، می‌توان از «ابوریحان بیرونی»، «ابن‌سینا»، «ابن‌هیثم»، «خیام»، «کاشانی» و «نصیرالدین طوسی» نام برد. از او تا به امروز ۱۲ اثر شناسایی شده که چهار اثر از آنها مفقود است. در ادامه یادی از چند استاد بزرگ ریاضیات (و آمار) فارس در دوران معاصر خواهیم کرد.
«منوچهر وصال»: پدر آنالیز ریاضی ایران و چهره ماندگار ریاضی، در بهمن 1291 در تهران متولد شد. پدرش اصالتا شیرازی بود. برای مأموریتی به‌همراه خانواده به شیراز بازگشت که فقط یک سال در شیراز ماند و سپس مجددا به تهران برگشت. در خرداد 1311 دوره دبیرستان را به پایان رساند و بعد از دبیرستان یک سال در رشته فیزیک در دانشسرای عالی تحصیل کرد و دکترای ریاضی خود را در ژنو سوئیس اخذ کرد و در سال1320 به ایران بازگشت و با سمت دانشیاری ریاضی در دانشگاه تهران استخدام شد. استاد «وصال» می‌نویسد: در آبان 1341 سرپرست گروه ریاضی دانشگاه شیراز شدم. دانشگاه شیراز در همان سال تأسیس شده بود و من تنها معلم ریاضی دانشگاه بودم، اما سال بعد دکتر «حیدر رجوی» و بعد دکتر «جواد بهبودیان» و دکتر «میرباقری» و دکتر «بهزاد» استخدام شدند و یک گروه ریاضی قوی به وجود آمد... . دکتر «وصال» تا زمان بازنشستگی در سال ۱۳۵۶ تدریس در دانشگاه شیراز را ادامه داد و در اسفند 1360 در مرکز نشر دانشگاهی به‌عنوان سرپرست گروه ریاضی منصوب شد. او از پایه‌گذاران انجمن ریاضی ایران است و در مرداد 1391 در تهران دار فانی را وداع گفت.
«جواد بهبودیان»: زنده‌یاد «جواد بهبودیان»، استاد بزرگ ریاضیات و آمار در فروردین 1310 در شیراز به دنیا آمد. وی دوران ابتدایی و متوسطه را در مدارس این شهر به پایان رساند و دیپلم ششم ریاضی را از دبیرستان «دارالفنون» در تهران دریافت کرد. در ۱۳۳۳ موفق به کسب لیسانس ریاضی از دانشکده علوم تهران شد و در زمستان ۱۳۳۷ پس از چهار سال تدریس ریاضی در دبیرستان‌های شیراز، عازم آمریکا شد. استاد «بهبودیان» مدرک کارشناسی‌ارشد و دکترای آمار ریاضی را به ترتیب در 1340 و 1343 از دانشگاه «میشیگان» کسب کرد و سپس به شیراز بازگشت. وی می‌نویسد: از دی‌ماه 1343 تا مهر 1380 در دانشگاه شیراز به کارهای آموزشی و پژوهشی پرداختم و در دوره‌هایی ریاست بخش «ریاضی»، بخش «ریاضی و آمار» دانشکده علوم و بخش «آمار» را عهده‌دار بودم و از مهر 1380 با درخواست خودم، بازنشسته شدم ولی تا مدت‌ها در دوره تحصیلات تکمیلی با دانشگاه شیراز همکاری نزدیک داشته‌ام. او از خرداد ۱۳۸۲ با دانشگاه آزاد اسلامی شیراز همکاری داشت. کتاب‌های آمار ناپارامتری، آمار و احتمال مقدماتی، آمار ریاضی، تصمیم آماری، رِگرسیون و مثلث خیام پاسکال ازجمله تألیفات دکتر «بهبودیان» است.
جالب است اشاره کنیم که کتاب آمار و احتمال مقدماتی تا به حال ۳۴ بار تجدید چاپ شده است. دکتر «علی رجالی» از استادان مبرز دانشگاه و فعالان آموزش ریاضی در ویژه‌نامه‌ای می‌نویسد: «با دکتر بهبودیان از بدو ورودم به دانشگاه شیراز یعنی سال ۱۳۴۸ آشنا شدم. ایشان معلمی توانا و دوستی مهربان برای دانشجویانش بوده که بدون وقفه تلاش مؤثر در گسترش دانش ریاضی و به‌خصوص علم آمار داشته است». دکتر «جواد بهبودیان» در دوازدهم فروردین 1399 در شیراز درگذشت. او ساده می‌زیست و شخصا علاقه‌مند به تجملات نبود، زندگی آرام و دور از هیاهو داشت. آثار گرانبهای دکتر «بهبودیان» در زمینه‌های آمار و احتمال و اثرات فراوان در پایه‌گذاری کنفرانس‌های علمی، نهادینه‌کردن انجمن‌های علمی و دانشجویان فراوان ایشان که در سطح دنیا پراکنده‌اند، یاد نیکوی دکتر «بهبودیان» را در قرن‌های آینده پر‌رونق نگه می‌دارند. دکتر «زهرا گویا» استاد مبرز آموزش ریاضی ایران در پیامی می‌نویسد: «دکتر بهبودیان همیشه حامی جوان‌ها و تازه‌کارها و دوست همه بودند. حب‌و‌بغض نداشتند و جایشان خیلی خالی خواهد بود. خوشا به سعادتشان که هروقت نام این بزرگمرد شنیده شود، جامعه علمی‌آموزشی
ایران به احترامشان کلاه از سر بر‌می‌دارد و سر تعظیم فرود می‌آورد».
«سیدکریم صدیقی»: نمی‌توان از ریاضیات فارس و مفاخر معاصر ایران نوشت و یادی هرچند مختصر از این استاد فرزانه نکرد. زنده‌یاد دکتر «کریم صدیقی» در سال ۱۳۲۹ هجری شمسی در شیراز به دنیا آمد و در سال ۱۳۴۷ از دبیرستان شاهپور دیپلم خود را اخذ کرد و با اخذ رتبه سوم کنکور به دانشگاه صنعتی شریف راه یافت. ایشان پس از طی مدارج علمی و موفقیت‌های پی‌درپی بورسیه دانشگاهی در آمریکا شد و در سال ۱۳۶۰ از این دانشگاه موفق به اخذ درجه دکترا شد و سپس به مدت دو سال با عنوان فوق‌دکترا در دانشگاه کالگری کانادا به تدریس و تحقیق پرداخت. در سال ۱۳۶۳ به ایران مراجعت کرد و در بخش ریاضی دانشگاه شیراز مشغول به کار شد و در سال ۱۳۷۳ به درجه استادی رسید. او مصرانه راه‌اندازی دوره دکترای ریاضی در ایران را پیگیری کرد و بالاخره در سال ۱۳۶۷ این دوره در دانشگاه شیراز تأسیس شد. از دکتر «صدیقی» در زمینه پژوهش و تحقیقات، مقالات ارزنده فراوانی در نشریات معتبر جهانی به چاپ رسیده است. استاد «صدیقی» به زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسوی تسلط کامل داشته و با زبان‌های روسی و آلمانی نیز آشنایی بسیاری داشت. دکتر «صدیقی» شخصی متواضع و فروتن بود و شب‌های شنبه در
مسجد خیرات شیراز تفسیر نهج‌البلاغه و توحید و نبوت را تدریس می‌کرد. وی در بهار ۱۳۷۸ و درحالی‌که فقط ۴۸ بهار از عمر خود را سپری کرده بود، در مقابل بیماری لاعلاجی که او را مدت‌ها رنجور کرده بود، تسلیم شد و جامعه ریاضی ایران را در سوگ نشاند. روحش شاد و یادش گرامی.
فارس و کنفرانس‌های «ریاضی» و «آموزش ریاضی»
1- نخستین کنفرانس ریاضی ایران در فروردین ۱۳۴۹ در دانشگاه شیراز (پهلوی آن زمان) برگزار شد. زنده‌یاد «عبدالحسین مصحفی» در مجله یکان شماره پیاپی ۶۴ می‌نویسد: «محیط روح‌نواز شیراز بر کنفرانس اثر گذاشته بود. مجمعی بود که بدون تشریفات تبلیغاتی و با سادگی تمام برگزار شد و صفا و صمیمیت کامل در آن مشهود بود. در این کنفرانس میزگردی با شرکت آقایان «علی افضلی‌پور»، «مرتضی انواری»، «احمد بهفروز»، «علینقی زند»، «پرویز شهریاری» و «منوچهر وصال» و همین‌طور میزگرد دیگری با حضور آقایان «مهدی بهزاد»، «ناصر حدیدی»، «مهدی ضرغامی»، «غلامرضا عسجدی»، «علینقی وحدتی» و «محسن هشترودی» برگزار شد که شاید جمع این همه مفاخر ریاضیات معاصر ایران در یک‌جا مثال‌زدنی است و دیگر کمتر تکرار شده باشد». پس از آن نیز کنفرانس‌ها و سمینارهای ریاضی دانشگاهی متعددی در شیراز برگزار شده است که در این مجال نمی‌توان به همه آنها اشاره کرد. پنجاهمین کنفرانس ریاضی ایران نیز به طرز شایسته‌ای در شهریور 1398 در شیراز برگزار شد.
2- پس از سال 1349 که اولین کنفرانس ریاضی ایران در شیراز برگزار شد، بیش از ربع قرن طول کشید تا در شهریور ۱۳۷۵ اصفهان میزبان «اولین کنفرانس آموزش ریاضی ایران» شد؛ کنفرانسی که محور آن آموزش و معلمان ریاضی بود. شیراز و جامعه معلمان این استان نیز از همان ابتدا فعالانه در این کنفرانس‌ها حضور پررنگی داشت تا اینکه در بهمن ۱۳۸۱ ششمین کنفرانس آموزش ریاضی ایران به میزبانی شیراز برگزار شد. یکی از میهمانان سرشناس این کنفرانس زنده‌یاد استاد «پرویز شهریاری» بود که در سخنرانی عمومی روز نخست حاضران را به وجد آورد و از معضل کنکور سخن گفت. چهاردهمین کنفرانس آموزش ریاضی ایران نیز در شهریور ۱۳۹۵ در شیراز برگزار شد.
3- گروهی از معلمان ریاضی علاقه‌مند فارس همت کردند و با همکاری آموزش‌و‌پرورش استان، همایش‌های ریاضی دانش‌آموزی را بنیان نهادند. اولین گردایش در فروردین سال ۱۳۷۵ و آخرین گردایش در فروردین ۱۳۸۷برگزار شد. در روزهای برگزاری گردایش، شیراز میزبان صدها دانش‌آموز و معلم علاقه‌مند ریاضی فارس بود که شنونده مقالات منتخب دانش‌آموزان برتر بود. کار خوبی که از سومین دوره این گردهمایی‌ها شکل گرفت، دعوت و تجلیل از پیش‌کسوتان ریاضیات مدرسه‌ای ایران و استان بود. ازجمله مدعوین می‌توان به استادان گران‌قدر دکتر «منوچهر وصال»، دکتر «جواد بهبودیان»، استاد «پرویز شهریاری»، دکتر «علی رجالی» و آقایان «میرزا جلیلی»، «محمدهاشم رستمی» و «عبدالحسین مصحفی» اشاره کرد. در سه دوره پایانی این گردهمایی‌ها نیز از معلمان ریاضی پیش‌کسوت شیراز خانم‌ها «امام‌قریشی»، «کشمیری‌پور» و «تیمناک» و آقایان «علی‌محمد توکلی»، «غلامحسین کارمویی»، «حسین سلطانی‌مقدم»، «تبرزد»، «مستوی»، «افشار جلیلی»، «اسد سنگابی»، «ضیاالدین جرسه»، «اشرف»، «طهماسبی»، «احمد احسنت»، «خلیل شکوریان» و «میرزا نجفی» تجلیل شد. حضور این سروران در جمع دانش‌آموزان علاقه‌مند به ریاضیات
شور و نشاطی وصف‌نا‌پذیر با خود داشت و سهم مؤثری در گرایش دانش‌پژوهان به ریاضیات و پژوهش ایفا می‌کرد.
تشکل‌ها و فعالیت‌های جاری ریاضیات استان فارس
1- یکی از تشکل‌های غیردولتی که بیش از ۲۰ سال از عمر فعالیت آن می‌گذرد، «انجمن معلمان ریاضی استان فارس» است که ازجمله قدیمی‌ترین انجمن‌های علمی-آموزشی کشور محسوب می‌شود. تشکیل دوره‌های دانش‌افزایی، تشکیل اردوهای علمی، برگزاری گردهمایی‌های سالانه، تشکیل کارگاه‌های آموزشی و جلسات پرسش و پاسخ درباره معضلات کتاب‌های درسی ریاضی، ازجمله فعالیت‌های این انجمن است.
2- با تلاش‌های فراوان از سوی دست‌اندرکاران ریاضی مرکز استان و جمعی از پیش‌کسوتان ریاضی شیراز، بالاخره «خانه ریاضیات شیراز» در سال ۱۳۹۷ مجوز فعالیت گرفت. هرچند داستان خانه ریاضی شیراز هنوز در چنبره وعده و وعیدهای مسئولان شهری با اما‌و‌اگرهای فراوانی روبه‌روست و حکایت همچنان باقی است!
3- یکی از شاخص‌های توسعه هر کشور انتشار نشریاتی است که به رشد سواد علمی افراد جامعه کمک کند. وجود نشریات گوناگون علمی-آموزشی و توجه به نیازهای خاص دانش‌آموزان متوسطه و دبیران ریاضی دبیرستان‌ها، از اهدافی بوده است که انگیزه‌ای برای انتشار نشریه ریاضی «یکان نو» در پهنه استان فارس شد. مؤلف مقاله که مدیریت این نشریه را بر‌عهده دارد، کوشش کرده است گامی هرچند کوچک برای رشد ریاضیات استان و کشور بردارد و در این راه از یاری معلمان و مؤلفان پیش‌کسوت بهره جسته است؛ نشریه‌ای که هیچ وابستگی‌ای به انجمن‌ها یا مراکز رسمی دولتی یا ناشران خصوصی ندارد. مجله ریاضی «یکان نو» تاکنون (فروردین 1400) در چهاردهمین سال انتشار، هشتادوهشتمین شماره پیاپی خود را منتشر کرده است.
4- در دورانی که وبلاگ‌نویسی جریان رسانه‌ای جدیدی را رقم زد، وبلاگ «ریاضی و اجتماع» شکل گرفت و توانست جای خالی خبر، گزارش و آموزش را در عرصه رسانه‌ای کشور و استان فارس به‌خوبی پر کند. یکی از قدیمی‌ترین وبلاگ‌ها که آرشیوی مملو از اخبار و گزارش‌های خواندنی درباره ریاضیات در فارس را در خود جای داد. در وبلاگ «ریاضی و اجتماع» برای علاقه‌مندان امکانی فراهم شد تا در جریان اخبار، گزارش‌ها و مطالب خواندنی از ریاضیات ایران، جهان و مخصوصا فارس قرار گیرند؛ هرچند با آمدن پیام‌رسان‌های اجتماعی به عرصه رسانه‌ای کشور فعالیت این وبلاگ متوقف شده است.
باشد که این مختصر، دریچه‌ای از «سرگذشت ریاضیات در فارس» را به روی علاقه‌مندان گشوده باشد و آغازی باشد بر تاریخ‌نگاری ریاضیات محلی و معاصر ایران.
استان فارس یکی از استان‌های پهناور کشورمان است که از دیرباز به‌دلیل داشتن شاخصه‌های ادبی، علمی و فرهنگی مورد توجه بوده است. در یادداشت حاضر ابتدا نگاهی کوتاه خواهیم داشت به ریاضی‌دانان فارس و در ادامه از آسمان پرستاره ریاضی فارس و شیراز به اختصار از دکتر «منوچهر وصال»، دکتر «جواد بهبودیان» و دکتر «کریم صدیقی» خواهیم گفت؛ استادانی که مفاخر ریاضی ایران به حساب می‌آیند. فارس و کنفرانس‌های ریاضی و آموزش ریاضی و گردهمایی‌های دانش‌آموزی ریاضی بخش دیگر یادداشت خواهد بود و در پایان به معرفی برخی تشکل‌ها و فعالیت‌های جاری در عرصه ریاضی استان فارس و شهر شیراز خواهیم پرداخت.
ریاضی‌دانان فارس
پژوهش‌های اندکی درباره ریاضی‌دانان فارس صورت گرفته است. با استناد به همین اندک پژوهش‌های موجود، مختصر اطلاعاتی از نزدیک به 15 نفر از افرادی که در ریاضیات و احتمالا نجوم مشهور بودند، قابل ذکر است که از نام‌آورترین آنها «فضل‌بن حاتم نیریزی» است. «فضل‌بن حاتم نیریزی» در نیریز فارس زاده شد. نیریز در شرق استان فارس و در ۲۲۰کیلومتری شیراز قرار دارد. بیشتر منابع بر‌اساس سفر «فضل‌بن حاتم نیریزی» به بغداد و سال درگذشتش، نیمه نخست قرن سوم هجری را برای به‌دنیاآمدن او تخمین زده‌اند. از چگونگی و کیفیت تحصیل او اطلاعاتی در دست نیست، اما آنچه مسلم است در سال‌هایی که در بغداد می‌زیست آثار مهمی پدید آورد که نشان از دانش بالای او دارد. سال‌های زندگی «فضل نیریزی» در بغداد مقارن با حکومت «معتضد عباسی» از 279 تا 289ق و احتمالا مکتفی از 289 تا 295ق است. به نوشته «قربانی» سال درگذشت «فضل» را حدود 310ق دانسته‌اند. «نیریزی» در زمینه هندسه و نجوم کارکرد و آثار متعددی پدید آورد. در شرح و تصحیح آثار مهم ریاضیات یونانی کوشید و با این کار نقش مهمی در حفظ و انتقال این آثار به دوره‌های بعد داشت؛ چنانکه امروزه، دسترسی به برخی آثار یونانی
فقط ازطریق آثار او میسر است. «نیریزی» یکی از نخستین ریاضی‌دانان دوره اسلامی بود که شرحی بر 10 مقاله نخست مهم‌ترین اثر ریاضی یونان یعنی اصول اقلیدس نوشت. شرح او دستیابی به محتوای اصول اقلیدس را برای خواننده آسان‌تر کرد. ازجمله دانشمندان و ریاضی‌دانان بزرگ اسلامی که در آثار فضل تفحص کردند و در تألیفات‌شان از آرای او بهره بردند، می‌توان از «ابوریحان بیرونی»، «ابن‌سینا»، «ابن‌هیثم»، «خیام»، «کاشانی» و «نصیرالدین طوسی» نام برد. از او تا به امروز ۱۲ اثر شناسایی شده که چهار اثر از آنها مفقود است. در ادامه یادی از چند استاد بزرگ ریاضیات (و آمار) فارس در دوران معاصر خواهیم کرد.
«منوچهر وصال»: پدر آنالیز ریاضی ایران و چهره ماندگار ریاضی، در بهمن 1291 در تهران متولد شد. پدرش اصالتا شیرازی بود. برای مأموریتی به‌همراه خانواده به شیراز بازگشت که فقط یک سال در شیراز ماند و سپس مجددا به تهران برگشت. در خرداد 1311 دوره دبیرستان را به پایان رساند و بعد از دبیرستان یک سال در رشته فیزیک در دانشسرای عالی تحصیل کرد و دکترای ریاضی خود را در ژنو سوئیس اخذ کرد و در سال1320 به ایران بازگشت و با سمت دانشیاری ریاضی در دانشگاه تهران استخدام شد. استاد «وصال» می‌نویسد: در آبان 1341 سرپرست گروه ریاضی دانشگاه شیراز شدم. دانشگاه شیراز در همان سال تأسیس شده بود و من تنها معلم ریاضی دانشگاه بودم، اما سال بعد دکتر «حیدر رجوی» و بعد دکتر «جواد بهبودیان» و دکتر «میرباقری» و دکتر «بهزاد» استخدام شدند و یک گروه ریاضی قوی به وجود آمد... . دکتر «وصال» تا زمان بازنشستگی در سال ۱۳۵۶ تدریس در دانشگاه شیراز را ادامه داد و در اسفند 1360 در مرکز نشر دانشگاهی به‌عنوان سرپرست گروه ریاضی منصوب شد. او از پایه‌گذاران انجمن ریاضی ایران است و در مرداد 1391 در تهران دار فانی را وداع گفت.
«جواد بهبودیان»: زنده‌یاد «جواد بهبودیان»، استاد بزرگ ریاضیات و آمار در فروردین 1310 در شیراز به دنیا آمد. وی دوران ابتدایی و متوسطه را در مدارس این شهر به پایان رساند و دیپلم ششم ریاضی را از دبیرستان «دارالفنون» در تهران دریافت کرد. در ۱۳۳۳ موفق به کسب لیسانس ریاضی از دانشکده علوم تهران شد و در زمستان ۱۳۳۷ پس از چهار سال تدریس ریاضی در دبیرستان‌های شیراز، عازم آمریکا شد. استاد «بهبودیان» مدرک کارشناسی‌ارشد و دکترای آمار ریاضی را به ترتیب در 1340 و 1343 از دانشگاه «میشیگان» کسب کرد و سپس به شیراز بازگشت. وی می‌نویسد: از دی‌ماه 1343 تا مهر 1380 در دانشگاه شیراز به کارهای آموزشی و پژوهشی پرداختم و در دوره‌هایی ریاست بخش «ریاضی»، بخش «ریاضی و آمار» دانشکده علوم و بخش «آمار» را عهده‌دار بودم و از مهر 1380 با درخواست خودم، بازنشسته شدم ولی تا مدت‌ها در دوره تحصیلات تکمیلی با دانشگاه شیراز همکاری نزدیک داشته‌ام. او از خرداد ۱۳۸۲ با دانشگاه آزاد اسلامی شیراز همکاری داشت. کتاب‌های آمار ناپارامتری، آمار و احتمال مقدماتی، آمار ریاضی، تصمیم آماری، رِگرسیون و مثلث خیام پاسکال ازجمله تألیفات دکتر «بهبودیان» است.
جالب است اشاره کنیم که کتاب آمار و احتمال مقدماتی تا به حال ۳۴ بار تجدید چاپ شده است. دکتر «علی رجالی» از استادان مبرز دانشگاه و فعالان آموزش ریاضی در ویژه‌نامه‌ای می‌نویسد: «با دکتر بهبودیان از بدو ورودم به دانشگاه شیراز یعنی سال ۱۳۴۸ آشنا شدم. ایشان معلمی توانا و دوستی مهربان برای دانشجویانش بوده که بدون وقفه تلاش مؤثر در گسترش دانش ریاضی و به‌خصوص علم آمار داشته است». دکتر «جواد بهبودیان» در دوازدهم فروردین 1399 در شیراز درگذشت. او ساده می‌زیست و شخصا علاقه‌مند به تجملات نبود، زندگی آرام و دور از هیاهو داشت. آثار گرانبهای دکتر «بهبودیان» در زمینه‌های آمار و احتمال و اثرات فراوان در پایه‌گذاری کنفرانس‌های علمی، نهادینه‌کردن انجمن‌های علمی و دانشجویان فراوان ایشان که در سطح دنیا پراکنده‌اند، یاد نیکوی دکتر «بهبودیان» را در قرن‌های آینده پر‌رونق نگه می‌دارند. دکتر «زهرا گویا» استاد مبرز آموزش ریاضی ایران در پیامی می‌نویسد: «دکتر بهبودیان همیشه حامی جوان‌ها و تازه‌کارها و دوست همه بودند. حب‌و‌بغض نداشتند و جایشان خیلی خالی خواهد بود. خوشا به سعادتشان که هروقت نام این بزرگمرد شنیده شود، جامعه علمی‌آموزشی
ایران به احترامشان کلاه از سر بر‌می‌دارد و سر تعظیم فرود می‌آورد».
«سیدکریم صدیقی»: نمی‌توان از ریاضیات فارس و مفاخر معاصر ایران نوشت و یادی هرچند مختصر از این استاد فرزانه نکرد. زنده‌یاد دکتر «کریم صدیقی» در سال ۱۳۲۹ هجری شمسی در شیراز به دنیا آمد و در سال ۱۳۴۷ از دبیرستان شاهپور دیپلم خود را اخذ کرد و با اخذ رتبه سوم کنکور به دانشگاه صنعتی شریف راه یافت. ایشان پس از طی مدارج علمی و موفقیت‌های پی‌درپی بورسیه دانشگاهی در آمریکا شد و در سال ۱۳۶۰ از این دانشگاه موفق به اخذ درجه دکترا شد و سپس به مدت دو سال با عنوان فوق‌دکترا در دانشگاه کالگری کانادا به تدریس و تحقیق پرداخت. در سال ۱۳۶۳ به ایران مراجعت کرد و در بخش ریاضی دانشگاه شیراز مشغول به کار شد و در سال ۱۳۷۳ به درجه استادی رسید. او مصرانه راه‌اندازی دوره دکترای ریاضی در ایران را پیگیری کرد و بالاخره در سال ۱۳۶۷ این دوره در دانشگاه شیراز تأسیس شد. از دکتر «صدیقی» در زمینه پژوهش و تحقیقات، مقالات ارزنده فراوانی در نشریات معتبر جهانی به چاپ رسیده است. استاد «صدیقی» به زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسوی تسلط کامل داشته و با زبان‌های روسی و آلمانی نیز آشنایی بسیاری داشت. دکتر «صدیقی» شخصی متواضع و فروتن بود و شب‌های شنبه در
مسجد خیرات شیراز تفسیر نهج‌البلاغه و توحید و نبوت را تدریس می‌کرد. وی در بهار ۱۳۷۸ و درحالی‌که فقط ۴۸ بهار از عمر خود را سپری کرده بود، در مقابل بیماری لاعلاجی که او را مدت‌ها رنجور کرده بود، تسلیم شد و جامعه ریاضی ایران را در سوگ نشاند. روحش شاد و یادش گرامی.
فارس و کنفرانس‌های «ریاضی» و «آموزش ریاضی»
1- نخستین کنفرانس ریاضی ایران در فروردین ۱۳۴۹ در دانشگاه شیراز (پهلوی آن زمان) برگزار شد. زنده‌یاد «عبدالحسین مصحفی» در مجله یکان شماره پیاپی ۶۴ می‌نویسد: «محیط روح‌نواز شیراز بر کنفرانس اثر گذاشته بود. مجمعی بود که بدون تشریفات تبلیغاتی و با سادگی تمام برگزار شد و صفا و صمیمیت کامل در آن مشهود بود. در این کنفرانس میزگردی با شرکت آقایان «علی افضلی‌پور»، «مرتضی انواری»، «احمد بهفروز»، «علینقی زند»، «پرویز شهریاری» و «منوچهر وصال» و همین‌طور میزگرد دیگری با حضور آقایان «مهدی بهزاد»، «ناصر حدیدی»، «مهدی ضرغامی»، «غلامرضا عسجدی»، «علینقی وحدتی» و «محسن هشترودی» برگزار شد که شاید جمع این همه مفاخر ریاضیات معاصر ایران در یک‌جا مثال‌زدنی است و دیگر کمتر تکرار شده باشد». پس از آن نیز کنفرانس‌ها و سمینارهای ریاضی دانشگاهی متعددی در شیراز برگزار شده است که در این مجال نمی‌توان به همه آنها اشاره کرد. پنجاهمین کنفرانس ریاضی ایران نیز به طرز شایسته‌ای در شهریور 1398 در شیراز برگزار شد.
2- پس از سال 1349 که اولین کنفرانس ریاضی ایران در شیراز برگزار شد، بیش از ربع قرن طول کشید تا در شهریور ۱۳۷۵ اصفهان میزبان «اولین کنفرانس آموزش ریاضی ایران» شد؛ کنفرانسی که محور آن آموزش و معلمان ریاضی بود. شیراز و جامعه معلمان این استان نیز از همان ابتدا فعالانه در این کنفرانس‌ها حضور پررنگی داشت تا اینکه در بهمن ۱۳۸۱ ششمین کنفرانس آموزش ریاضی ایران به میزبانی شیراز برگزار شد. یکی از میهمانان سرشناس این کنفرانس زنده‌یاد استاد «پرویز شهریاری» بود که در سخنرانی عمومی روز نخست حاضران را به وجد آورد و از معضل کنکور سخن گفت. چهاردهمین کنفرانس آموزش ریاضی ایران نیز در شهریور ۱۳۹۵ در شیراز برگزار شد.
3- گروهی از معلمان ریاضی علاقه‌مند فارس همت کردند و با همکاری آموزش‌و‌پرورش استان، همایش‌های ریاضی دانش‌آموزی را بنیان نهادند. اولین گردایش در فروردین سال ۱۳۷۵ و آخرین گردایش در فروردین ۱۳۸۷برگزار شد. در روزهای برگزاری گردایش، شیراز میزبان صدها دانش‌آموز و معلم علاقه‌مند ریاضی فارس بود که شنونده مقالات منتخب دانش‌آموزان برتر بود. کار خوبی که از سومین دوره این گردهمایی‌ها شکل گرفت، دعوت و تجلیل از پیش‌کسوتان ریاضیات مدرسه‌ای ایران و استان بود. ازجمله مدعوین می‌توان به استادان گران‌قدر دکتر «منوچهر وصال»، دکتر «جواد بهبودیان»، استاد «پرویز شهریاری»، دکتر «علی رجالی» و آقایان «میرزا جلیلی»، «محمدهاشم رستمی» و «عبدالحسین مصحفی» اشاره کرد. در سه دوره پایانی این گردهمایی‌ها نیز از معلمان ریاضی پیش‌کسوت شیراز خانم‌ها «امام‌قریشی»، «کشمیری‌پور» و «تیمناک» و آقایان «علی‌محمد توکلی»، «غلامحسین کارمویی»، «حسین سلطانی‌مقدم»، «تبرزد»، «مستوی»، «افشار جلیلی»، «اسد سنگابی»، «ضیاالدین جرسه»، «اشرف»، «طهماسبی»، «احمد احسنت»، «خلیل شکوریان» و «میرزا نجفی» تجلیل شد. حضور این سروران در جمع دانش‌آموزان علاقه‌مند به ریاضیات
شور و نشاطی وصف‌نا‌پذیر با خود داشت و سهم مؤثری در گرایش دانش‌پژوهان به ریاضیات و پژوهش ایفا می‌کرد.
تشکل‌ها و فعالیت‌های جاری ریاضیات استان فارس
1- یکی از تشکل‌های غیردولتی که بیش از ۲۰ سال از عمر فعالیت آن می‌گذرد، «انجمن معلمان ریاضی استان فارس» است که ازجمله قدیمی‌ترین انجمن‌های علمی-آموزشی کشور محسوب می‌شود. تشکیل دوره‌های دانش‌افزایی، تشکیل اردوهای علمی، برگزاری گردهمایی‌های سالانه، تشکیل کارگاه‌های آموزشی و جلسات پرسش و پاسخ درباره معضلات کتاب‌های درسی ریاضی، ازجمله فعالیت‌های این انجمن است.
2- با تلاش‌های فراوان از سوی دست‌اندرکاران ریاضی مرکز استان و جمعی از پیش‌کسوتان ریاضی شیراز، بالاخره «خانه ریاضیات شیراز» در سال ۱۳۹۷ مجوز فعالیت گرفت. هرچند داستان خانه ریاضی شیراز هنوز در چنبره وعده و وعیدهای مسئولان شهری با اما‌و‌اگرهای فراوانی روبه‌روست و حکایت همچنان باقی است!
3- یکی از شاخص‌های توسعه هر کشور انتشار نشریاتی است که به رشد سواد علمی افراد جامعه کمک کند. وجود نشریات گوناگون علمی-آموزشی و توجه به نیازهای خاص دانش‌آموزان متوسطه و دبیران ریاضی دبیرستان‌ها، از اهدافی بوده است که انگیزه‌ای برای انتشار نشریه ریاضی «یکان نو» در پهنه استان فارس شد. مؤلف مقاله که مدیریت این نشریه را بر‌عهده دارد، کوشش کرده است گامی هرچند کوچک برای رشد ریاضیات استان و کشور بردارد و در این راه از یاری معلمان و مؤلفان پیش‌کسوت بهره جسته است؛ نشریه‌ای که هیچ وابستگی‌ای به انجمن‌ها یا مراکز رسمی دولتی یا ناشران خصوصی ندارد. مجله ریاضی «یکان نو» تاکنون (فروردین 1400) در چهاردهمین سال انتشار، هشتادوهشتمین شماره پیاپی خود را منتشر کرده است.
4- در دورانی که وبلاگ‌نویسی جریان رسانه‌ای جدیدی را رقم زد، وبلاگ «ریاضی و اجتماع» شکل گرفت و توانست جای خالی خبر، گزارش و آموزش را در عرصه رسانه‌ای کشور و استان فارس به‌خوبی پر کند. یکی از قدیمی‌ترین وبلاگ‌ها که آرشیوی مملو از اخبار و گزارش‌های خواندنی درباره ریاضیات در فارس را در خود جای داد. در وبلاگ «ریاضی و اجتماع» برای علاقه‌مندان امکانی فراهم شد تا در جریان اخبار، گزارش‌ها و مطالب خواندنی از ریاضیات ایران، جهان و مخصوصا فارس قرار گیرند؛ هرچند با آمدن پیام‌رسان‌های اجتماعی به عرصه رسانه‌ای کشور فعالیت این وبلاگ متوقف شده است.
باشد که این مختصر، دریچه‌ای از «سرگذشت ریاضیات در فارس» را به روی علاقه‌مندان گشوده باشد و آغازی باشد بر تاریخ‌نگاری ریاضیات محلی و معاصر ایران.