خروج آمریکا از افغانستان؛ آغاز جنگ داخلی طالبان

شاید در قدم اول جواب‌دادن به این پرسش که آیا هم‌زمان با ختم طولانی‌ترین جنگ آمریکا در بیرون از این کشور، طولانی‌ترین جنگ افغانستان هم خاتمه خواهد یافت، زیاد خوش‌بینانه نباشد، زیرا بخش عمده‌ای از جنگ افغانستان جنگ خود این کشور نیست؛ اما اگر عمیق‌تر به مسئله نگاه کنیم، امکان اینکه با خروج آمریکا و ناتو بتوان جنگ افغانستان را خاتمه داد نیز وجود دارد.

جو بایدن عصر روز چهارشنبه از اتاقی که 20 سال قبل فرمان حمله به افغانستان از آن داده شده بود، گفت: «امروز زمان آن فرارسیده تا به طولانی‌ترین جنگ آمریکا خاتمه دهیم. زمان آن رسیده که نظامیان آمریکا دوباره به کشورشان برگردند. آقای بایدن بااین‌حال گفت که همکاری آمریکا با افغانستان همچنان ادامه خواهد داشت، اما لزوما این همکاری نظامی نخواهد بود. بایدن گفت همکاری‌ها با افغانستان در سطح دیپلماتیک و بشردوستانه است و همچنان این کشور کمک به افغانستان را ادامه خواهد داد. هم‌زمان با این وزیر دفاع آمریکا در بروکسل نیز از خروج هم‌زمان ناتو از افغانستان تا ماه سپتامبر خبر داده است.
اظهارات جو بایدن که این‌بار خیلی رک و صریح بود، واکنش‌های مختلفی را به ‌همراه داشت. تعدادی از سناتورهای آمریکایی چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه، از سخنرانی بایدن انتقاد کردند. به باور آنان با مطرح‌کردن خروج مطلق نیروها از افغانستان، طالبان بیشتر از همیشه به پیروزی در نبود آمریکا در افغانستان باور دارد و آنان دیگر تن به هیچ‌گونه مذاکره‌ای نخواهند داد.
واکنش‌ها در افغانستان درباره سخنرانی بایدن متفاوت بود. به ‌جز رئیس مجلس نمایندگان که خروج آمریکا از افغانستان را باعث آغاز جنگ داخلی در افغانستان دانست، بقیه مقام‌ها و سیاست‌مداران افغان از خروج این نیروها استقبال کردند.
در واقعیت پس از خروج آمریکا از افغانستان، این کشور با چه وضعیتی رو‌به‌رو خواهد شد. این سؤال دو پاسخ از دو منظر با خود دارد: پاسخ اول این است که برای طالبان به‌عنوان تنها نیروی منسجم و قدرتمند مخالف دولت افغانستان، دیگر بهانه‌ای برای تداوم جنگ باقی نمی‌ماند. طالبان شعار اصلی خود برای جنگ را تجاوز خارجی‌ها عنوان می‌کردند. با خروج نیروهای خارجی از افغانستان این بهانه از دست طالبان خارج خواهد شد. شاید تنها دلیل دیگری که طالبان بخواهند به جنگ ادامه بدهند، توجیه این مسئله است که دولت فعلی دست‌نشانده است؛ اما این مسئله هم با توجه به اظهارات تازه مقام‌های دولت افغانستان که انتخابات زودهنگام دایر خواهند کرد و خود نیز نامزد این انتخابات نخواهند بود، منتفی است؛ اما پاسخ دوم به روحیه جنگ‌طلبی طالبان و وابسته‌بودن این گروه به سازمان‌های استخباراتی منطقه ارتباط دارد. در این صورت طالبان تلاش خواهد کرد با حمایت کشورهای منطقه موجب سقوط دولت فعلی افغانستان شود که در این صورت جنگ در افغانستان بیشتر زبانه خواهد کشید.
اینکه جنگ تعیین‌کننده سرنوشت افغانستان باشد، باور نادرستی است. تعدادی از کارشناسان پس از اعلام خروج آمریکا از افغانستان، احتمال برگشت به سال ۱۹۸۹ و سقوط حکومت دکتر نجیب‌الله پس از خروج روس‌ها را مطرح می‌کنند؛ اما واقعیت این است که دولت نجیب نه پس از خروج روس‌ها بلکه پس از قطع کمک‌های آنها به افغانستان، سقوط کرد.
با اینکه کشورهای قدرتمند و ثروتمند زیادی حامی مجاهدین بودند، آنها مجبور شدند چهار سال دیگر برای سلطه بر افغانستان انتظار بکشند و فقط زمانی افغانستان را تصرف کردند که دولت آن زمان بی‌پشتوانه مالی ماند و خزانه‌اش خالی شد؛ اما سال ۲۰۲۱ را نمی‌توان با آن زمان مقایسه کرد: اولا که حمایت مالی جهان از افغانستان همچنان پابرجاست و ثانیا به ‌جز پاکستان که براساس تئوری عمق استراتژیک خود دوست دارد حکومت دست‌نشانده‌ای چون طالبان در افغانستان بر سر قدرت بیاید، هیچ‌کدام از کشورهای منطقه که درحال‌حاضر از طالبان حمایت می‌کنند، خواهان برگشت این گروه نیستند. حمایت این کشورها موضوعی و براساس راهبرد زمین‌گیرکردن آمریکا بود؛ بنابراین پس از خروج آمریکا از افغانستان، طالبان تعدادی از حامیان خود را از دست خواهند داد.
طالبان با تمام خوش‌بینی‌هایی که تلاش می‌کنند میان هواداران خود شکل بدهند، درحال‌حاضر با کمبود نیروی جنگی روبه‌رو شده است و دیگر مانند گذشته مردم حاضر نیستند فرزندان خود را به دست این گروه بسپارند تا به باور آنان جهاد کنند. این مسئله طالبان را همین حالا هم در موقعیت ضعیفی قرار داده است. همین که طالبان نتوانسته فصل جنگ خود را آغاز کند نه از سر تبعیت از توافق صلح است، بلکه این گروه مانند گذشته پرنیرو نیست. به این ترتیب با تمام بدبینی‌ها باید باور داشت که صلح بیشتر از جنگ، در فردای خروج آمریکا از افغانستان باورپذیر است.
منبع: ایندیپندنت

شاید در قدم اول جواب‌دادن به این پرسش که آیا هم‌زمان با ختم طولانی‌ترین جنگ آمریکا در بیرون از این کشور، طولانی‌ترین جنگ افغانستان هم خاتمه خواهد یافت، زیاد خوش‌بینانه نباشد، زیرا بخش عمده‌ای از جنگ افغانستان جنگ خود این کشور نیست؛ اما اگر عمیق‌تر به مسئله نگاه کنیم، امکان اینکه با خروج آمریکا و ناتو بتوان جنگ افغانستان را خاتمه داد نیز وجود دارد.

جو بایدن عصر روز چهارشنبه از اتاقی که 20 سال قبل فرمان حمله به افغانستان از آن داده شده بود، گفت: «امروز زمان آن فرارسیده تا به طولانی‌ترین جنگ آمریکا خاتمه دهیم. زمان آن رسیده که نظامیان آمریکا دوباره به کشورشان برگردند. آقای بایدن بااین‌حال گفت که همکاری آمریکا با افغانستان همچنان ادامه خواهد داشت، اما لزوما این همکاری نظامی نخواهد بود. بایدن گفت همکاری‌ها با افغانستان در سطح دیپلماتیک و بشردوستانه است و همچنان این کشور کمک به افغانستان را ادامه خواهد داد. هم‌زمان با این وزیر دفاع آمریکا در بروکسل نیز از خروج هم‌زمان ناتو از افغانستان تا ماه سپتامبر خبر داده است.
اظهارات جو بایدن که این‌بار خیلی رک و صریح بود، واکنش‌های مختلفی را به ‌همراه داشت. تعدادی از سناتورهای آمریکایی چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه، از سخنرانی بایدن انتقاد کردند. به باور آنان با مطرح‌کردن خروج مطلق نیروها از افغانستان، طالبان بیشتر از همیشه به پیروزی در نبود آمریکا در افغانستان باور دارد و آنان دیگر تن به هیچ‌گونه مذاکره‌ای نخواهند داد.
واکنش‌ها در افغانستان درباره سخنرانی بایدن متفاوت بود. به ‌جز رئیس مجلس نمایندگان که خروج آمریکا از افغانستان را باعث آغاز جنگ داخلی در افغانستان دانست، بقیه مقام‌ها و سیاست‌مداران افغان از خروج این نیروها استقبال کردند.
در واقعیت پس از خروج آمریکا از افغانستان، این کشور با چه وضعیتی رو‌به‌رو خواهد شد. این سؤال دو پاسخ از دو منظر با خود دارد: پاسخ اول این است که برای طالبان به‌عنوان تنها نیروی منسجم و قدرتمند مخالف دولت افغانستان، دیگر بهانه‌ای برای تداوم جنگ باقی نمی‌ماند. طالبان شعار اصلی خود برای جنگ را تجاوز خارجی‌ها عنوان می‌کردند. با خروج نیروهای خارجی از افغانستان این بهانه از دست طالبان خارج خواهد شد. شاید تنها دلیل دیگری که طالبان بخواهند به جنگ ادامه بدهند، توجیه این مسئله است که دولت فعلی دست‌نشانده است؛ اما این مسئله هم با توجه به اظهارات تازه مقام‌های دولت افغانستان که انتخابات زودهنگام دایر خواهند کرد و خود نیز نامزد این انتخابات نخواهند بود، منتفی است؛ اما پاسخ دوم به روحیه جنگ‌طلبی طالبان و وابسته‌بودن این گروه به سازمان‌های استخباراتی منطقه ارتباط دارد. در این صورت طالبان تلاش خواهد کرد با حمایت کشورهای منطقه موجب سقوط دولت فعلی افغانستان شود که در این صورت جنگ در افغانستان بیشتر زبانه خواهد کشید.
اینکه جنگ تعیین‌کننده سرنوشت افغانستان باشد، باور نادرستی است. تعدادی از کارشناسان پس از اعلام خروج آمریکا از افغانستان، احتمال برگشت به سال ۱۹۸۹ و سقوط حکومت دکتر نجیب‌الله پس از خروج روس‌ها را مطرح می‌کنند؛ اما واقعیت این است که دولت نجیب نه پس از خروج روس‌ها بلکه پس از قطع کمک‌های آنها به افغانستان، سقوط کرد.
با اینکه کشورهای قدرتمند و ثروتمند زیادی حامی مجاهدین بودند، آنها مجبور شدند چهار سال دیگر برای سلطه بر افغانستان انتظار بکشند و فقط زمانی افغانستان را تصرف کردند که دولت آن زمان بی‌پشتوانه مالی ماند و خزانه‌اش خالی شد؛ اما سال ۲۰۲۱ را نمی‌توان با آن زمان مقایسه کرد: اولا که حمایت مالی جهان از افغانستان همچنان پابرجاست و ثانیا به ‌جز پاکستان که براساس تئوری عمق استراتژیک خود دوست دارد حکومت دست‌نشانده‌ای چون طالبان در افغانستان بر سر قدرت بیاید، هیچ‌کدام از کشورهای منطقه که درحال‌حاضر از طالبان حمایت می‌کنند، خواهان برگشت این گروه نیستند. حمایت این کشورها موضوعی و براساس راهبرد زمین‌گیرکردن آمریکا بود؛ بنابراین پس از خروج آمریکا از افغانستان، طالبان تعدادی از حامیان خود را از دست خواهند داد.
طالبان با تمام خوش‌بینی‌هایی که تلاش می‌کنند میان هواداران خود شکل بدهند، درحال‌حاضر با کمبود نیروی جنگی روبه‌رو شده است و دیگر مانند گذشته مردم حاضر نیستند فرزندان خود را به دست این گروه بسپارند تا به باور آنان جهاد کنند. این مسئله طالبان را همین حالا هم در موقعیت ضعیفی قرار داده است. همین که طالبان نتوانسته فصل جنگ خود را آغاز کند نه از سر تبعیت از توافق صلح است، بلکه این گروه مانند گذشته پرنیرو نیست. به این ترتیب با تمام بدبینی‌ها باید باور داشت که صلح بیشتر از جنگ، در فردای خروج آمریکا از افغانستان باورپذیر است.
منبع: ایندیپندنت