سالِ تعهد به مراقبت از فرصت‌ها
زهیر صباغ‌پور- دکترای ارتباطات جمعی
در تمام چندصد روز گذشته، دست میلیاردها انسان از سراسر کره زمین رو به آسمان بود تا شرایط به شکلی تغییر کند که تعطیلات سال جدید به دور از بحران کرونا آغاز شود. حدود یک سال و سه ماه پیش، وقتی نسخه جدیدی از ویروس کرونا با کد کووید۱۹ حضور خود را به زور در ده‌ها کشور دنیا به رسمیت شناساند، احتمالا هیچ‌کس فکر نمی‌کرد جاده مقابله با این بلای جهانی تا این اندازه به طول انجامد؛ اما ماه‌ها از پی هم گذشتند و امید بسیاری از مردم ناامید شد. همه در فکرمان می‌توانستیم حداکثر چند ماه را به این موقعیت اختصاص دهیم و با این وجود، سال میلادی ۲۰۲۱ و در پی آن نوروز ۱۴۰۰ هم از راه رسیدند و باز هم همه‌گیری کرونا تمام نشده بود. کورسوی امیدی در چند ماه گذشته از انتهای تونل دور و دراز این جنگ طولانی پدیدار شد و خبرهای تولید و توزیع واکسن، لبخند بر لب میلیاردها شهروند نگران دهکده جهانی نشاند؛ اما یک واقعیت انکارناپذیر هست که هنوز به‌هیچ‌وجه نمی‌توان این مسیر را حتی نزدیک به پایان دانست؛ ایمنی ایجادشده از طریق واکسن‌ها به اندازه‌ای نیست که ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گزینی اجتماعی، موضوعیت خود را از دست بدهند و حتی اخباری از ابتلا و مرگ بعد از استفاده از واکسن نیز به گوش می‌رسد. همه این گزاره‌ها یک معنای واضح و روشن دارند؛ باید هر‌چه زودتر و به بهترین شکل ممکن، با جهان مبتلا به یک همه‌گیری خطرناک خو بگیریم و برنامه‌ریزی‌هایمان را بر این اساس استوار کنیم تا از شعاع دایره آسیب‌ها کاسته شود. دنیای کرونازده زمان درخور توجهی را از دست داد تا بتواند ضروریات این شرایط جدید را به‌درستی لمس و درک کند. فاصله‌گزینی اجباری و پروتکل‌های گسترده برای پیشگیری از ابتلا، معادلات حک‌شده بر لوح ناخودآگاه ارتباطات اجتماعی را با خدشه‌های اساسی روبه‌رو کرد و دیر یا زود، ساختارهای کلان و خرد مدیریت در دنیا به این نتیجه رسیدند که در کوران پاندمی، بايد با فرمانی دیگر و متفاوت با آنچه همه می‌پنداشتیم، حرکت کنیم. سکان‌داران کشتی‌های فناوری اطلاعات در تمام دنیا تصمیم به آسیب‌شناسی از شرایط جدید گرفتند و در سریع‌ترین زمان ممکن، بسترهای به‌روز متعددی را به جهان معرفی کردند که انطباقشان با موقعیت تازه‌شکل‌گرفته، به‌مراتب بیش از موارد مشابه و پیشین بود. پلتفرم‌های ارتباطی پیش‌فرض خود را بر بنیان فاصله فزاینده و پایدار اجتماعی بنا کردند و نامهای تازه‌ای در قاموس واژگانی دنیای مدرن معنا یافتند. اپ‌ها و سرویس‌های رنگارنگ برای پاسخ به نیازهایی که تازه یک سال است پدیدار شده و همین پویایی و چابکی در هماهنگی با تغییرات را ساختارهای مدیریتی نیز پیاده کردند. چاره‌ای جز این نبود؛ چرا‌که اغلب مفاهیم مدیریت و نظام‌دهی در مقیاس‌های متعدد، بر مبنای تعامل چهره‌به‌چهره شکل گرفته بودند. دولت‌های ملی و محلی دست به کار شدند و کمر به به‌روزرسانی استخوان‌بندی‌های سازمانی خود بستند و واقعیت اجتناب‌ناپذیر این است كه هر شخصیت حقیقی و حقوقی که خواسته یا ناخواسته در برابر این پوست‌اندازی ضروری از خود مقاومت نشان داد، به سرعت در ورطه اضمحلال افتاد و با شیب تند سقوط در فراموش‌خانه تاریخ مواجه شد. همین آسیب به طریق اولی در تمام ساحت‌های مدیریتی ما نیز خود را به گسترده‌ترین شکل ممکن نشان داد و متأسفانه نشانه‌های سرنوشت محتوم شکست در بسیاری از ساختارها، به سرعت خود را برملا کرد. همین حالا، با وجود گذشت بیش از ۱۴ ماه از تولد شرایط جدید، شاهدیم که موارد متعددی از سازمان‌های بزرگ و کوچک دولتی دارند برای حفظ حیات و حتی موضوعیت خود به سختی تقلا می‌کنند. این اتفاقی نبود که در شهرداری تهران افتاد. با شروع همه‌گیری ویروس کووید ۱۹، از سازمانی با وسعت و پیچیدگی شهرداری تهران که به عارضه‌های قدیمی و موروثی ناخوشایندی مثل تعهدات نجومی برآمده از نیروی انسانی مازاد نیز مبتلاست، انتظار نمی‌رفت به شکلی شایسته مختصات دنیای مدرن با شرایط جدید روبه‌رو شود. آشنایان به تاریخ، سابقه و ممکنات شهرداری تهران، به‌درستی می‌پنداشتند که نظام حکمرانی محلی پایتخت کشورمان نتواند گلیم خود را از باتلاق پرهزینه کرونا بیرون بکشد؛ اما هوشیاری و تلاش همکارانم در معاونت امور بین‌الملل و مرکز ارتباطات و رهنمودها و حمایت‌های شهردار محترم تهران، همه دست به دست هم دادند تا نگاه فرایندی چابک و به‌روزی بر همه عناصر مرتبط با امر ارتباطات بین‌المللی تسلط پیدا کند.
با همه‌گیری، ویروس کووید ۱۹ بر اغلب ابعاد، گوشه‌ها و کنج‌های حوزه ارتباطات کشور چنبره زد؛ اما در همین حین نه‌تنها مسیر تثبیت و گسترش گفت‌وگوی جهانی شهرداری تهران با جهان با مخاطره روبه‌رو نشد، بلکه حالا پس از گذشت بیش از یک سال می‌توان ادعا کرد کارنامه ارتباطات بین‌المللی این سازمان به‌مراتب پربارتر از زمان مشابه در سال‌های گذشته است. از حضور همه‌جانبه شهرداری تهران در اجلاس جهانی WUF10 امارات متحده عربی در آستانه آغاز پاندمی تا امضای توافق‌نامه‌های متعدد با سازمان‌های بین‌المللی و همکاری تنگاتنگ با سازمان جهانی بهداشت در مسیر مقابله و پیشگیری از ابتلا به ویروس در سطح شهر تا برگزاری ده‌ها کارگاه، همایش و گردهمایی آنلاین برای توسیع فرصت تبادل تجربه و اندیشه با همکارانمان در سرتاسر جهان و افزایش سطح تخصص و شناخت و علم کارمندان شهرداری پایتخت و از همه مهم‌تر، ارتباط و گفت‌وگوی زنده شخص شهردار تهران با ده‌ها نفر از همتایانش در کلان‌شهر و شهرهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی. مقیاس دیدارهای شهردار محترم تهران با شهرداران شهرهای مهم و تأثیرگذار جامعه جهانی برای همکاری واقع‌بینانه و تجربه‌محور و عملیاتی در مسیر
مقابله با ویروس کرونا در یک سال گذشته به شکلی واضح و چشمگیر چندین پله رشد داشته و این بدون تردید یکی از مهم‌ترین دلایل چالاکی شهرداری پایتخت در مواجهه با بحران کووید ۱۹ بوده است.
بااین‌حال، ادامه این راه حالا وابسته به فاکتورهای مهمی است. تا انتخابات ریاست‌جمهوری و البته انتخابات سراسری ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا زمان زیادی باقی نمانده و سرنوشت سیاست‌گذاری و تقنین در مهم‌ترین واحدهای مدیریت که همان حکمرانی محلی است، به شکلی اساسی با تغییر مواجه خواهد شد. در کشور ما انتخابات نماد مردم‌سالاری و چراغ روشن پویایی و گردش مدیران است و همین ویژگی را باید حیاتی‌ترین صفت این رویداد مبارک دانست؛ کنشی اجتماعی که از سوی قدرتمندترین ساختارهای حاکمیتی حراست می‌شود، کلید جمهوریت ایران را در دست دارد و ضامن کامیابی کشورمان است.
با برگزاری انتخاباتی رقابتی و امن است که می‌توان به آینده ایران امیدوار بود و تازگی خون را در ورید ساختارهای مدیریتی کشور تضمین کرد. یکی از مهم‌ترین کارکردهای امر انتخابات، این است که متصدیان جدید بر مصدر امور هر واحد بنشینند تا با اتخاذ تصمیمات نو و البته ادامه مسیرهای علمی و درست پیشینیان، کارکرد سازوکار حکمروایی ساختار تابع خود را بهبود ببخشند. جان‌مایه رخداد حیاتی انتخابات اساسا چیزی جز این دو مورد نیست: ساخت فرصت‌های واقع‌بینانه و کاربردی جدید و مراقبت از فرصت‌های واقع‌بینانه و کاربردی‌ای که پیش از این به وجود آمده‌اند.
شهرداری تهران از پاییز سال ۱۳۹۷ و به‌ویژه از زمان شروع پاندمی کرونا، با وجود تلاطم‌ها، پیچیدگی‌ها و مصائب بسیاری که به واسطه دوران جدید پدیدار شده‌اند، در عرصه بین‌المللی سازوکارها و فرصت‌های نوی متعددی را به کارنامه و دورنمای عملکردی خود اضافه کرده و مراقبت از این فرصت‌ها در وهله نخست بر عهده رأی‌دهندگان در انتخابات ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستاست و در وهله دوم، مسئولیت مدیرانی که چند ماه دیگر هدایت امور را بر عهده خواهند گرفت.
این مکتوب را می‌توان نامهای به یادگار از یکی از خادمان مردم تهران در شهرداری پایتخت دانست به همکاران عزیزی که قرار است بار سنگین برقراری ارتباط میان شهر زیبا و دوست‌داشتنی‌مان با سرتاسر جهان را بر دوش بگیرند. دیگر تمام دنیا با زبان و لحنی انسانی‌تر و بدون واسطه‌های دست‌وپاگیر قدیمی با یکدیگر حرف می‌زنند و تمام ابزارها و تجارب لازم برای امتداد این ارتباط و گفت‌وگو، حالا در شهرداری تهران موجود است. موفق باشید.
در تمام چندصد روز گذشته، دست میلیاردها انسان از سراسر کره زمین رو به آسمان بود تا شرایط به شکلی تغییر کند که تعطیلات سال جدید به دور از بحران کرونا آغاز شود. حدود یک سال و سه ماه پیش، وقتی نسخه جدیدی از ویروس کرونا با کد کووید۱۹ حضور خود را به زور در ده‌ها کشور دنیا به رسمیت شناساند، احتمالا هیچ‌کس فکر نمی‌کرد جاده مقابله با این بلای جهانی تا این اندازه به طول انجامد؛ اما ماه‌ها از پی هم گذشتند و امید بسیاری از مردم ناامید شد. همه در فکرمان می‌توانستیم حداکثر چند ماه را به این موقعیت اختصاص دهیم و با این وجود، سال میلادی ۲۰۲۱ و در پی آن نوروز ۱۴۰۰ هم از راه رسیدند و باز هم همه‌گیری کرونا تمام نشده بود. کورسوی امیدی در چند ماه گذشته از انتهای تونل دور و دراز این جنگ طولانی پدیدار شد و خبرهای تولید و توزیع واکسن، لبخند بر لب میلیاردها شهروند نگران دهکده جهانی نشاند؛ اما یک واقعیت انکارناپذیر هست که هنوز به‌هیچ‌وجه نمی‌توان این مسیر را حتی نزدیک به پایان دانست؛ ایمنی ایجادشده از طریق واکسن‌ها به اندازه‌ای نیست که ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گزینی اجتماعی، موضوعیت خود را از دست بدهند و حتی اخباری از ابتلا و مرگ بعد از استفاده از واکسن نیز به گوش می‌رسد. همه این گزاره‌ها یک معنای واضح و روشن دارند؛ باید هر‌چه زودتر و به بهترین شکل ممکن، با جهان مبتلا به یک همه‌گیری خطرناک خو بگیریم و برنامه‌ریزی‌هایمان را بر این اساس استوار کنیم تا از شعاع دایره آسیب‌ها کاسته شود. دنیای کرونازده زمان درخور توجهی را از دست داد تا بتواند ضروریات این شرایط جدید را به‌درستی لمس و درک کند. فاصله‌گزینی اجباری و پروتکل‌های گسترده برای پیشگیری از ابتلا، معادلات حک‌شده بر لوح ناخودآگاه ارتباطات اجتماعی را با خدشه‌های اساسی روبه‌رو کرد و دیر یا زود، ساختارهای کلان و خرد مدیریت در دنیا به این نتیجه رسیدند که در کوران پاندمی، بايد با فرمانی دیگر و متفاوت با آنچه همه می‌پنداشتیم، حرکت کنیم. سکان‌داران کشتی‌های فناوری اطلاعات در تمام دنیا تصمیم به آسیب‌شناسی از شرایط جدید گرفتند و در سریع‌ترین زمان ممکن، بسترهای به‌روز متعددی را به جهان معرفی کردند که انطباقشان با موقعیت تازه‌شکل‌گرفته، به‌مراتب بیش از موارد مشابه و پیشین بود. پلتفرم‌های ارتباطی پیش‌فرض خود را بر بنیان فاصله فزاینده و پایدار اجتماعی بنا کردند و نامهای تازه‌ای در قاموس واژگانی دنیای مدرن معنا یافتند. اپ‌ها و سرویس‌های رنگارنگ برای پاسخ به نیازهایی که تازه یک سال است پدیدار شده و همین پویایی و چابکی در هماهنگی با تغییرات را ساختارهای مدیریتی نیز پیاده کردند. چاره‌ای جز این نبود؛ چرا‌که اغلب مفاهیم مدیریت و نظام‌دهی در مقیاس‌های متعدد، بر مبنای تعامل چهره‌به‌چهره شکل گرفته بودند. دولت‌های ملی و محلی دست به کار شدند و کمر به به‌روزرسانی استخوان‌بندی‌های سازمانی خود بستند و واقعیت اجتناب‌ناپذیر این است كه هر شخصیت حقیقی و حقوقی که خواسته یا ناخواسته در برابر این پوست‌اندازی ضروری از خود مقاومت نشان داد، به سرعت در ورطه اضمحلال افتاد و با شیب تند سقوط در فراموش‌خانه تاریخ مواجه شد. همین آسیب به طریق اولی در تمام ساحت‌های مدیریتی ما نیز خود را به گسترده‌ترین شکل ممکن نشان داد و متأسفانه نشانه‌های سرنوشت محتوم شکست در بسیاری از ساختارها، به سرعت خود را برملا کرد. همین حالا، با وجود گذشت بیش از ۱۴ ماه از تولد شرایط جدید، شاهدیم که موارد متعددی از سازمان‌های بزرگ و کوچک دولتی دارند برای حفظ حیات و حتی موضوعیت خود به سختی تقلا می‌کنند. این اتفاقی نبود که در شهرداری تهران افتاد. با شروع همه‌گیری ویروس کووید ۱۹، از سازمانی با وسعت و پیچیدگی شهرداری تهران که به عارضه‌های قدیمی و موروثی ناخوشایندی مثل تعهدات نجومی برآمده از نیروی انسانی مازاد نیز مبتلاست، انتظار نمی‌رفت به شکلی شایسته مختصات دنیای مدرن با شرایط جدید روبه‌رو شود. آشنایان به تاریخ، سابقه و ممکنات شهرداری تهران، به‌درستی می‌پنداشتند که نظام حکمرانی محلی پایتخت کشورمان نتواند گلیم خود را از باتلاق پرهزینه کرونا بیرون بکشد؛ اما هوشیاری و تلاش همکارانم در معاونت امور بین‌الملل و مرکز ارتباطات و رهنمودها و حمایت‌های شهردار محترم تهران، همه دست به دست هم دادند تا نگاه فرایندی چابک و به‌روزی بر همه عناصر مرتبط با امر ارتباطات بین‌المللی تسلط پیدا کند.
با همه‌گیری، ویروس کووید ۱۹ بر اغلب ابعاد، گوشه‌ها و کنج‌های حوزه ارتباطات کشور چنبره زد؛ اما در همین حین نه‌تنها مسیر تثبیت و گسترش گفت‌وگوی جهانی شهرداری تهران با جهان با مخاطره روبه‌رو نشد، بلکه حالا پس از گذشت بیش از یک سال می‌توان ادعا کرد کارنامه ارتباطات بین‌المللی این سازمان به‌مراتب پربارتر از زمان مشابه در سال‌های گذشته است. از حضور همه‌جانبه شهرداری تهران در اجلاس جهانی WUF10 امارات متحده عربی در آستانه آغاز پاندمی تا امضای توافق‌نامه‌های متعدد با سازمان‌های بین‌المللی و همکاری تنگاتنگ با سازمان جهانی بهداشت در مسیر مقابله و پیشگیری از ابتلا به ویروس در سطح شهر تا برگزاری ده‌ها کارگاه، همایش و گردهمایی آنلاین برای توسیع فرصت تبادل تجربه و اندیشه با همکارانمان در سرتاسر جهان و افزایش سطح تخصص و شناخت و علم کارمندان شهرداری پایتخت و از همه مهم‌تر، ارتباط و گفت‌وگوی زنده شخص شهردار تهران با ده‌ها نفر از همتایانش در کلان‌شهر و شهرهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی. مقیاس دیدارهای شهردار محترم تهران با شهرداران شهرهای مهم و تأثیرگذار جامعه جهانی برای همکاری واقع‌بینانه و تجربه‌محور و عملیاتی در مسیر
مقابله با ویروس کرونا در یک سال گذشته به شکلی واضح و چشمگیر چندین پله رشد داشته و این بدون تردید یکی از مهم‌ترین دلایل چالاکی شهرداری پایتخت در مواجهه با بحران کووید ۱۹ بوده است.
بااین‌حال، ادامه این راه حالا وابسته به فاکتورهای مهمی است. تا انتخابات ریاست‌جمهوری و البته انتخابات سراسری ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا زمان زیادی باقی نمانده و سرنوشت سیاست‌گذاری و تقنین در مهم‌ترین واحدهای مدیریت که همان حکمرانی محلی است، به شکلی اساسی با تغییر مواجه خواهد شد. در کشور ما انتخابات نماد مردم‌سالاری و چراغ روشن پویایی و گردش مدیران است و همین ویژگی را باید حیاتی‌ترین صفت این رویداد مبارک دانست؛ کنشی اجتماعی که از سوی قدرتمندترین ساختارهای حاکمیتی حراست می‌شود، کلید جمهوریت ایران را در دست دارد و ضامن کامیابی کشورمان است.
با برگزاری انتخاباتی رقابتی و امن است که می‌توان به آینده ایران امیدوار بود و تازگی خون را در ورید ساختارهای مدیریتی کشور تضمین کرد. یکی از مهم‌ترین کارکردهای امر انتخابات، این است که متصدیان جدید بر مصدر امور هر واحد بنشینند تا با اتخاذ تصمیمات نو و البته ادامه مسیرهای علمی و درست پیشینیان، کارکرد سازوکار حکمروایی ساختار تابع خود را بهبود ببخشند. جان‌مایه رخداد حیاتی انتخابات اساسا چیزی جز این دو مورد نیست: ساخت فرصت‌های واقع‌بینانه و کاربردی جدید و مراقبت از فرصت‌های واقع‌بینانه و کاربردی‌ای که پیش از این به وجود آمده‌اند.
شهرداری تهران از پاییز سال ۱۳۹۷ و به‌ویژه از زمان شروع پاندمی کرونا، با وجود تلاطم‌ها، پیچیدگی‌ها و مصائب بسیاری که به واسطه دوران جدید پدیدار شده‌اند، در عرصه بین‌المللی سازوکارها و فرصت‌های نوی متعددی را به کارنامه و دورنمای عملکردی خود اضافه کرده و مراقبت از این فرصت‌ها در وهله نخست بر عهده رأی‌دهندگان در انتخابات ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستاست و در وهله دوم، مسئولیت مدیرانی که چند ماه دیگر هدایت امور را بر عهده خواهند گرفت.
این مکتوب را می‌توان نامهای به یادگار از یکی از خادمان مردم تهران در شهرداری پایتخت دانست به همکاران عزیزی که قرار است بار سنگین برقراری ارتباط میان شهر زیبا و دوست‌داشتنی‌مان با سرتاسر جهان را بر دوش بگیرند. دیگر تمام دنیا با زبان و لحنی انسانی‌تر و بدون واسطه‌های دست‌وپاگیر قدیمی با یکدیگر حرف می‌زنند و تمام ابزارها و تجارب لازم برای امتداد این ارتباط و گفت‌وگو، حالا در شهرداری تهران موجود است. موفق باشید.