تب بستنی در سرزمین مقدس
لیور استرنفلد.تاریخ‌دان و استاد دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا
اگر مسافری از فضا در چند روز گذشته سر‌زده از اسرائیل دیدن می‌کرد، به کلی از اخبار غافلگیر می‌شد. تمامی موضوعات بی‌وقفه مشغول یک مسئله بود؛ بستنی. صدها خبر در رادیو و تلویزیون، تیتر روزنامه‌های مهم و عناوین مقاله‌های مختلف همه و همه مختص بستنی بود. فقط روزنامه هاآرتص چهارشنبه گذشته ۹ مقاله در مورد این موضوع داشت. در یدیعوت آحارونوت و سایر روزنامه‌ها این میزان دوبرابر بود. حالا تصور کنید که این اوضاع از روز دوشنبه برقرار بود. آن آقا یا خانم اهل فضا شاید فکر کند گرمای تابستان بوده که باعث شده است که این‌قدر به فکر بستنی باشد؟ نخیر. قضیه تصمیم هیئت‌مدیره بین‌المللی شرکت بستنی «بن و جری» بود.
نخست‌وزیر راست‌گرای اسرائیل، نفتالی بنت، وعده داد به جنگ این تصمیم برود. یائیر لاپید، وزیر خارجه میانه‌گرا، هم آن را محکوم کرد. اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهوری جدید اسرائیل با گرایش چپ میانه، پا فراتر گذاشت و آن را «نوع جدیدی از تروریسم» خواند. اما واقعا چه اتفاقی افتاده بود؟ این شرکت بستنی تصمیم گرفته بود اجازه فروش بستنی‌های معروف خود را در اراضی فلسطینی تحت اشغال اسرائیل ندهد. این شرکت به‌هیچ‌وجه از جنبش تحریم اسرائیل پشتیبانی نمی‌کند و فقط اعلام کرده است در شهرک‌های یهودی‌نشینی که طبق قانون بین‌المللی غیرقانونی‌اند، بستنی نمی‌فروشد.
تنها نکته غافلگیرکننده در مورد این تصمیم این است که برای این شرکت که به جانبداری از آرمان‌های اجتماعی معروف است، این همه طول کشید تا به اوضاع سیاسی اسرائیل و فلسطین واکنش نشان دهد. شرکت «بن و جری» البته اولین بار نیست که درگیر جنجالی سیاسی شده است. در کل دنیا شاید هیچ شرکتی وجود نداشته باشد که به اندازه این بستنی‌فروش مواضع مترقی و لیبرال گرفته باشد. «بن و جری» زمانی طرفدار افزایش حداقل دستمزد بود که سیاست‌مدارها هنوز صحبت آن را هم نمی‌کردند. حتما تعجب نمی‌کنید اگر یادآوری کنیم این شرکت در ضمن حامی پر‌و‌پا‌قرص سناتور برنی سندرز در دو کارزار ریاست‌جمهوری او بوده است. در نتیجه، تنها موضوع غافلگیرکننده این است که این همه سال طول کشید تا این شرکت سرانجام هم‌راستا با ارزش‌های خود اعلام کند که حاضر به فروش بستنی در اراضی اشغالی فلسطینی نیست. شرکت‌های بین‌المللی دیگری هم هستند که در اسرائیل فعالیت دارند اما حاضر به عبور از «خط سبز» و فعالیت در شهرک‌های غیرقانونی یهودی‌نشین نیستند. مهم‌ترین این شرکت‌ها احتمالا مک‌دونالد آمریکایی است.
به نظر می‌رسد یکی از دلایل واکنش خصمانه و گسترده به «بن و جری» یهودی‌بودن مالکانش باشد. در چند روز گذشته، بارها این سؤال را شنیده‌ایم: «چطور می‌شود دو یهودی موفق مخالف اسرائیل باشند؟» بنابراین، یهودیان سراسر دنیا انگار مقابل انتخابی غریب قرار گرفته بودند؛ یا باید بستنی محبوبشان را برمی‌گزیدند یا وفاداری بی‌چون‌و‌چرا و غیرانتقادی به اسرائیل را.
این رویداد تأیید مجدد خط گسلی بود که در ۲۰، ۳۰ سال اخیر شاهد شکل‌گرفتنش بوده‌ایم. یهودیان نسل‌های جوان‌تر تمایل‌های لیبرال و ترقی‌خواهانه بیشتری دارند و رویکرد ظریف «بن و جری» را می‌پسندند. یعنی خواهان تحریم اسرائیل نیستند اما قبول دارند که محصولات این شرکت باید فقط درون مرزهای قانونی فروخته شوند. پاسخ برخی دیگر بی‌تفاوتی بود. اما جناح راست و هیئت حاکم ظاهرا تا حد جنون خشمگین شدند، اگرچه عادت دارند چنین واکنش‌هایی نشان دهد.
می‌توان گفت تصمیم «بن و جری» در‌واقع گسلی را در جامعه یهودیان جهان فعال کرده است. گروه‌های مذهبی در این میان کار را به جایی رسانده‌اند که اعلام کنند محصولات «بن و جری»، «کوشر» (معادل حلال برای یهودیان) محسوب نمی‌شوند و یهودیان را مجبور کردند تا بین مذهب و گرفتن موضعی اجتماعی یا اخلاقی علیه اشغالگری غیرقانونی اسرائیل، یکی را انتخاب کنند. نمی‌دانم چند نفر بستنی‌های لذیذِ «بن و جری» را به قوانین مذهبی ترجیح می‌دهند اما اگر این باعث شود سامانه تعیین اینکه کدام غذا «کوشر» است یا نه فراتر از محتویات غذا برود و به اخلاقیات کارخانه و تولید آن هم مربوط شود، شاید کار به فراتر از دنیای یهودیان هم بکشد.
اما ورای هیستری موجود، در این واکنش‌ها می‌توان بارقه‌هایی از امید دید؛ چراکه این واقعیت را نشان می‌دهد که تداوم اشغال غیرقانونی بهایی دارد، موضوعی که مدت‌هاست فراموش شده. حالا اگر پاسخ به محدودشدن فروش چند لیوان بستنی ساخت دو یهودیِ اهل ایالت ورمونت آمریکا این است، زمانی را تصور کنید که اسرائیلي‌ها مجبور شوند هر‌بار می‌خواهند به اروپا بروند، تقاضای ویزا کنند یا شرکت سونی اعلام کند حاضر است فیلم‌هایش را در اسرائیل نشان دهد اما در شهرک‌های غیرقانونی نه؟ یا زمانی که خطوط هوایی وارد عمل شوند؟ این شاید باعث شود اسرائیلی‌ها بالاخره رهبرانی انتخاب کنند که به پایان اشغال اولویت می‌دهند.
منبع: ایندیپندنت
اگر مسافری از فضا در چند روز گذشته سر‌زده از اسرائیل دیدن می‌کرد، به کلی از اخبار غافلگیر می‌شد. تمامی موضوعات بی‌وقفه مشغول یک مسئله بود؛ بستنی. صدها خبر در رادیو و تلویزیون، تیتر روزنامه‌های مهم و عناوین مقاله‌های مختلف همه و همه مختص بستنی بود. فقط روزنامه هاآرتص چهارشنبه گذشته ۹ مقاله در مورد این موضوع داشت. در یدیعوت آحارونوت و سایر روزنامه‌ها این میزان دوبرابر بود. حالا تصور کنید که این اوضاع از روز دوشنبه برقرار بود. آن آقا یا خانم اهل فضا شاید فکر کند گرمای تابستان بوده که باعث شده است که این‌قدر به فکر بستنی باشد؟ نخیر. قضیه تصمیم هیئت‌مدیره بین‌المللی شرکت بستنی «بن و جری» بود.
نخست‌وزیر راست‌گرای اسرائیل، نفتالی بنت، وعده داد به جنگ این تصمیم برود. یائیر لاپید، وزیر خارجه میانه‌گرا، هم آن را محکوم کرد. اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهوری جدید اسرائیل با گرایش چپ میانه، پا فراتر گذاشت و آن را «نوع جدیدی از تروریسم» خواند. اما واقعا چه اتفاقی افتاده بود؟ این شرکت بستنی تصمیم گرفته بود اجازه فروش بستنی‌های معروف خود را در اراضی فلسطینی تحت اشغال اسرائیل ندهد. این شرکت به‌هیچ‌وجه از جنبش تحریم اسرائیل پشتیبانی نمی‌کند و فقط اعلام کرده است در شهرک‌های یهودی‌نشینی که طبق قانون بین‌المللی غیرقانونی‌اند، بستنی نمی‌فروشد.
تنها نکته غافلگیرکننده در مورد این تصمیم این است که برای این شرکت که به جانبداری از آرمان‌های اجتماعی معروف است، این همه طول کشید تا به اوضاع سیاسی اسرائیل و فلسطین واکنش نشان دهد. شرکت «بن و جری» البته اولین بار نیست که درگیر جنجالی سیاسی شده است. در کل دنیا شاید هیچ شرکتی وجود نداشته باشد که به اندازه این بستنی‌فروش مواضع مترقی و لیبرال گرفته باشد. «بن و جری» زمانی طرفدار افزایش حداقل دستمزد بود که سیاست‌مدارها هنوز صحبت آن را هم نمی‌کردند. حتما تعجب نمی‌کنید اگر یادآوری کنیم این شرکت در ضمن حامی پر‌و‌پا‌قرص سناتور برنی سندرز در دو کارزار ریاست‌جمهوری او بوده است. در نتیجه، تنها موضوع غافلگیرکننده این است که این همه سال طول کشید تا این شرکت سرانجام هم‌راستا با ارزش‌های خود اعلام کند که حاضر به فروش بستنی در اراضی اشغالی فلسطینی نیست. شرکت‌های بین‌المللی دیگری هم هستند که در اسرائیل فعالیت دارند اما حاضر به عبور از «خط سبز» و فعالیت در شهرک‌های غیرقانونی یهودی‌نشین نیستند. مهم‌ترین این شرکت‌ها احتمالا مک‌دونالد آمریکایی است.
به نظر می‌رسد یکی از دلایل واکنش خصمانه و گسترده به «بن و جری» یهودی‌بودن مالکانش باشد. در چند روز گذشته، بارها این سؤال را شنیده‌ایم: «چطور می‌شود دو یهودی موفق مخالف اسرائیل باشند؟» بنابراین، یهودیان سراسر دنیا انگار مقابل انتخابی غریب قرار گرفته بودند؛ یا باید بستنی محبوبشان را برمی‌گزیدند یا وفاداری بی‌چون‌و‌چرا و غیرانتقادی به اسرائیل را.
این رویداد تأیید مجدد خط گسلی بود که در ۲۰، ۳۰ سال اخیر شاهد شکل‌گرفتنش بوده‌ایم. یهودیان نسل‌های جوان‌تر تمایل‌های لیبرال و ترقی‌خواهانه بیشتری دارند و رویکرد ظریف «بن و جری» را می‌پسندند. یعنی خواهان تحریم اسرائیل نیستند اما قبول دارند که محصولات این شرکت باید فقط درون مرزهای قانونی فروخته شوند. پاسخ برخی دیگر بی‌تفاوتی بود. اما جناح راست و هیئت حاکم ظاهرا تا حد جنون خشمگین شدند، اگرچه عادت دارند چنین واکنش‌هایی نشان دهد.
می‌توان گفت تصمیم «بن و جری» در‌واقع گسلی را در جامعه یهودیان جهان فعال کرده است. گروه‌های مذهبی در این میان کار را به جایی رسانده‌اند که اعلام کنند محصولات «بن و جری»، «کوشر» (معادل حلال برای یهودیان) محسوب نمی‌شوند و یهودیان را مجبور کردند تا بین مذهب و گرفتن موضعی اجتماعی یا اخلاقی علیه اشغالگری غیرقانونی اسرائیل، یکی را انتخاب کنند. نمی‌دانم چند نفر بستنی‌های لذیذِ «بن و جری» را به قوانین مذهبی ترجیح می‌دهند اما اگر این باعث شود سامانه تعیین اینکه کدام غذا «کوشر» است یا نه فراتر از محتویات غذا برود و به اخلاقیات کارخانه و تولید آن هم مربوط شود، شاید کار به فراتر از دنیای یهودیان هم بکشد.
اما ورای هیستری موجود، در این واکنش‌ها می‌توان بارقه‌هایی از امید دید؛ چراکه این واقعیت را نشان می‌دهد که تداوم اشغال غیرقانونی بهایی دارد، موضوعی که مدت‌هاست فراموش شده. حالا اگر پاسخ به محدودشدن فروش چند لیوان بستنی ساخت دو یهودیِ اهل ایالت ورمونت آمریکا این است، زمانی را تصور کنید که اسرائیلي‌ها مجبور شوند هر‌بار می‌خواهند به اروپا بروند، تقاضای ویزا کنند یا شرکت سونی اعلام کند حاضر است فیلم‌هایش را در اسرائیل نشان دهد اما در شهرک‌های غیرقانونی نه؟ یا زمانی که خطوط هوایی وارد عمل شوند؟ این شاید باعث شود اسرائیلی‌ها بالاخره رهبرانی انتخاب کنند که به پایان اشغال اولویت می‌دهند.
منبع: ایندیپندنت