شاهد رشد روزافزون آمار طلاق در ایران هستیم

شرق: روز یکشنبه، پویش حرف و گفت که با همکاری صندوق جمعیت ملل متحد و وزارت بهداشت به بهانه جایگزین‌کردن گفت‌وگو به جای خشونت از یکم تا هفتم آذرماه فعالیت خود را آغاز کرده بود، به پایان رسید و نشست خبری آن با حضور نماینده صندوق جمعیت ملل متحد دکتر ساتیا دورایسوامی، دکتر امیرحسین جلالی‌ندوشن دبیر جشنواره و دکتر احمد حاجبی مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در سالن شهناز خانه هنرمندان برگزار شد. در ابتدای این نشست، امیرحسین جلالی‌ندوشن، دبیر این جشنواره، در بخشی از سخنان خود گفت: «پویش ملی حرف و گفت به منظور تبیین روابط خانوادگی سالم در ایران با این ایده شکل گرفت که گفت‌وگو می‌تواند پادزهری برای خشونت باشد. ما بعد از ارزیابی نتایج پژوهش‌های انجام‌شده درباره‌‌ خشونت خانگی، ارزیابی آمار طلاق و دلایل آن در کشور و جمع‌بندی دیدگاه خبرگان در مورد نیازهای خانواده‌ها و البته نیازسنجی از کارشناسان سلامت روان در ۶۳ دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی به این نتیجه رسیدیم که ترویج گفت‌وگو و مهارت‌هایی همچون حل تعارض و سازگاری در خانواده، می‌تواند در شرایط اجتماعی کنونی ایران به عنوان گامی جدی برای کاهش خشونت در خانواده و ارتقای کیفیت زندگی خانوادگی عمل کند.
ما شاهد رشد روزافزون آمار طلاق در ایران هستیم؛ به گونه‌ای که هم‌اکنون در شهرهای بزرگ از هر سه ازدواج یک مورد به طلاق می‌انجامد و متأسفانه آمار جدایی در سال‌های اول ازدواج رو به افزایش است. از سویی برآورد‌هایی از میزان زمانی که افراد خانواده در ایران با هم می‌گذرانند به دست آمده که نگران‌کننده است و فضایی خالی از گفت‌وگو و ارتباط را بازتاب می‌دهد. چنین فضایی قاعدتا پیامدهای نامطلوبی را بر سلامت روان افراد خانواده و به‌ویژه دختران و زنان به جا می‌گذارد. خانواده سالم بدون مادر سالم ناممکن است و پاسخ به نیازهای روانی اجتماعی بانوان در درون خانواده، کلیدی برای پویایی و سرزندگی است».
وی در ادامه تصریح کرد: «ما از همه روش‌ها استفاده کردیم و بهترین بهره را از فضای مجازی جهت انتشار پیام پویش بردیم. هفت انیمیشن برای این پویش به شکل ویژه تولید شد و همراه با هفت پوستر در هفت روز متفاوت با هفت شعار، ایده و پیشنهاد برای خانواده‌های ایرانی انتشار پیدا کرد. در گفت‌وگوهای زنده هرشب پویش صدای افرادی از حرفه‌ها و تخصص‌های مختلف که همگی به معجزه گفت‌وگو باورمند بودند، شنیده شد. در این گفت‌وگوها روان‌پزشک، روان‌شناس، فلسفه‌دان و متخصص عرفان و ارتباطات ایده‌های خود را برای بهبود گفت‌وگو در ایران و در میان خانواده‌ها به خوبی و روشنی مطرح کردند».
در ادامه این نشست خبری، ساتیا دورایسوامی، نماینده صندوق جمعیت ملل متحد بیان کرد: «خانواده هسته اصلی هر جامعه و به مثابه یک بلوک ساختمانی اساسی و ضروری برای جوامع است. خانواده‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در رشد اجتماعی در هر زمینه‌ای دارند. روابط سالم بین اعضای خانواده، نه تنها به نفع خود خانواده است، بلکه برای جوامع و ملت‌ها نیز مفید است. روابط قوی بر روی ستون‌های ارتباط، درک، پذیرش، تشویق، همدلی، آسایش و ارزش‌ها بنا شده است. از سوی دیگر، روابط نامناسب و ضعیف خانوادگی منجر به افزایش خطر اضطراب می‌شود که به نوبه خود ممکن است منجر به افزایش استعداد ابتلا به مشکلات سلامتی شود. وقتی روابط خانوادگی به هم می‌ریزد، اثرات روانی منفی زیادی ایجاد می‌شود که در موارد شدید شامل آسیب روانی، تنش، تلخی، ترس، اضطراب، افسردگی، ناامیدی، رنجش یا خصومت علیه یکدیگر است».
وی افزود: «روابط خانوادگی سالم، منابعی را فراهم می‌آورد که می‌تواند به فرد کمک کند تا با اضطراب کنار بیاید، رفتارهای سالم‌تری داشته باشد، همچنین عزت نفس او را افزایش داده، منجر به آسایش بیشتر شود. نشان داده شده است که پیوندهای خانوادگی از طریق افزایش قائل‌بودن ارزش برای خود و کاهش نگرانی، به‌ویژه برای جوانانی که در معرض خشونت قرار گرفته‌اند، اضطراب را کاهش می‌دهد. این پیوند قوی می‌تواند به عنوان یک سپر محافظ عمل کند و در مواقع دشواری، به فرد احساس تعلق اعطا کند. مطالعات بیشتر نشان می‌دهد آن دسته از افرادی که دارای پیوندهای خانوادگی قوی هستند، سازوکارهایی را برای کمک به مقابله بهتر با اضطراب‌هایی که زندگی به آنها وارد می‌کند، توسعه می‌دهند. داشتن یک واحد خانواده قوی و حمایتگر بخش اساسی از کمال انسان است. حفظ روابط خانوادگی خوب و سالم، رشد عاطفی افراد را افزایش می‌دهد. مجموعه‌ای قوی از ارزش‌های خانوادگی که بر اساس هر تعداد روابط خانوادگی سالم بنا شده است، می‌تواند پایه‌ای محکم و شخصیت خوب برای کودکان فراهم کند. روابط سالم خانوادگی یکی از مهم‌ترین عوامل رشد فردی و اجتماعی است که مایلیم برای نسل‌های آینده ایجاد کنیم».
دورایسوامی در ادامه با بیان اینکه سلامت افراد و خانواده‌ها، سلامت یک جامعه و یک ملت را مشخص می‌کند، تصریح کرد: «با افراد سالم، جامعه مزایای بسیاری را تجربه می‌کند. روابط سالم خانوادگی به افراد امکان می‌دهد هنگام رویارویی با سختی‌ها، جایی برای تکیه‌دادن داشته باشند و این به آن معناست که ممکن است به ساز‌وکار‌های مقابله‌ای کمترپسندیده روی نیاورند. بسیاری از مشکلات جامعه امروزی را می‌توان به این موضوع که آیا افراد از سیستم حمایتی خانواده خوب برخوردار هستند یا نه، مرتبط دانست. وقتی افراد می‌توانند در مواقع سخت، به حمایت خانواده خود متکی باشند، ممکن است به وابستگی زیاد به خدمات اجتماعی و شبکه‌های خارج از خانواده نیاز نداشته باشند.
خانواده‌های سالم همچنین به یک اقتصاد قوی کمک می‌کنند. خانواده‌هایی که شامل فرزندان و والدین در یک خانه در کنار هم هستند، نسبت به سایر اشکال خانواده، درآمد بیشتری دارند. این امر به کودکان امکان می‌دهد فرصت‌های آموزشی بهتری داشته باشند که منجر به پتانسیل درآمد بالاتر در بزرگسالی می‌شود. کودکان با تقلید از والدین خود یاد می‌گیرند و داشتن والدینی که در طول روز کار می‌کنند، این احتمال را افزایش می‌دهد که کودکان در بزرگسالی نیز همان اخلاق کاری را داشته باشند».
دکتر احمد حاجبی، مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، سخنران دیگر این مراسم بود. او نیز با بیان اینکه جامعه ایران مانند هر جامعه پویای دیگری تغییرات زیادی را در چند دهه گذشته تجربه کرده است، گفت: «موج‌های مختلف پیمایش‌های اجتماعی، چهره‌ای از این تغییرات را در چارچوب تحول در ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان به خوبی ترسیم کرده‌اند. به هر روی تغییر و تحول در زیرساخت‌ها و جهت‌گیری‌های تازه در ارزش‌های جامعه و حتی بهبود شاخص‌هایی همچون وضعیت تحصیل، به‌ویژه در میان زنان و افزایش اشتغال در میان زنان همراه با تحول در نگاه به جایگاه، منزلت و موقعیت شخصی در گروه‌های مختلف سنی و جنسیتی و به‌ویژه جوانان و بانوان، پیامدهایی ناخواسته و عوارضی جانبی نیز به همراه داشته‌ است. تغییر سیمای خشونت خانگی در ایران و افزایش خشونت‌های روانی، افزایش خشونت‌های اجتماعی و کاهش بردباری در روابط بین فردی و گروهی و البته افزایش در آمار اختلالات روان و به‌ویژه بالاگرفتن میزان تنش و تنوع در منابع استرس و تنش در جامعه و خانواده از پیامدهایی است که می‌توان دست‌کم بخشی از آن را به پای تغییرات اجتماعی در ایران نوشت. خانواده و مدرسه، دو نهاد مهم اجتماعی اثرگذار در وضعیت اجتماعی در هر کشوری و ازجمله در ایران هستند. پژوهش‌های خانواده به روشنی آشکار می‌کند که ما با تغییرات جدی در وضعیت خانواده در ایران روبه‌رو هستیم و تنوع در سبک‌های تشکیل و تداوم خانواده در ایران مانند بسیاری دیگر از حوزه‌های مربوط به سبک زندگی، آشکارا دیده می‌شود». حاجبی گفت: «نهاد خانواده در کشور ما نیاز به توانمندسازی و احیای مجدد دارد. این موضوع تنها از طریق تعریف مجدد نقش‌ها و تلاش برای احیای ارزش‌های ایرانی اسلامی خانواده در درون پارادایم جدیدی که در سه دهه گذشته در کشور نمود یافته و قوام پیدا کرده ممکن می‌شود. وقتی به جایگاه اموری همچون فرزندپروری، استفاده از مشاور برای تربیت کودکان یا برای حل تعارض‌های درون خانواده و اموری مانند تحصیل، ازدواج و جدایی نظر می‌کنیم، متوجه می‌شویم مرجعیت بزرگ‌ترهای درون خانواده با عناصر و نهادهای بیرونی و منابع تجویزشده از سوی علم تقسیم شده است».
در پایان این نشست خبری، به برندگان جشنواره کاریکاتور پویش حرف و گفت که دبیر آن جمال رحمتی بود، جوایزی اهدا شد.

شرق: روز یکشنبه، پویش حرف و گفت که با همکاری صندوق جمعیت ملل متحد و وزارت بهداشت به بهانه جایگزین‌کردن گفت‌وگو به جای خشونت از یکم تا هفتم آذرماه فعالیت خود را آغاز کرده بود، به پایان رسید و نشست خبری آن با حضور نماینده صندوق جمعیت ملل متحد دکتر ساتیا دورایسوامی، دکتر امیرحسین جلالی‌ندوشن دبیر جشنواره و دکتر احمد حاجبی مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در سالن شهناز خانه هنرمندان برگزار شد. در ابتدای این نشست، امیرحسین جلالی‌ندوشن، دبیر این جشنواره، در بخشی از سخنان خود گفت: «پویش ملی حرف و گفت به منظور تبیین روابط خانوادگی سالم در ایران با این ایده شکل گرفت که گفت‌وگو می‌تواند پادزهری برای خشونت باشد. ما بعد از ارزیابی نتایج پژوهش‌های انجام‌شده درباره‌‌ خشونت خانگی، ارزیابی آمار طلاق و دلایل آن در کشور و جمع‌بندی دیدگاه خبرگان در مورد نیازهای خانواده‌ها و البته نیازسنجی از کارشناسان سلامت روان در ۶۳ دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی به این نتیجه رسیدیم که ترویج گفت‌وگو و مهارت‌هایی همچون حل تعارض و سازگاری در خانواده، می‌تواند در شرایط اجتماعی کنونی ایران به عنوان گامی جدی برای کاهش خشونت در خانواده و ارتقای کیفیت زندگی خانوادگی عمل کند.
ما شاهد رشد روزافزون آمار طلاق در ایران هستیم؛ به گونه‌ای که هم‌اکنون در شهرهای بزرگ از هر سه ازدواج یک مورد به طلاق می‌انجامد و متأسفانه آمار جدایی در سال‌های اول ازدواج رو به افزایش است. از سویی برآورد‌هایی از میزان زمانی که افراد خانواده در ایران با هم می‌گذرانند به دست آمده که نگران‌کننده است و فضایی خالی از گفت‌وگو و ارتباط را بازتاب می‌دهد. چنین فضایی قاعدتا پیامدهای نامطلوبی را بر سلامت روان افراد خانواده و به‌ویژه دختران و زنان به جا می‌گذارد. خانواده سالم بدون مادر سالم ناممکن است و پاسخ به نیازهای روانی اجتماعی بانوان در درون خانواده، کلیدی برای پویایی و سرزندگی است».
وی در ادامه تصریح کرد: «ما از همه روش‌ها استفاده کردیم و بهترین بهره را از فضای مجازی جهت انتشار پیام پویش بردیم. هفت انیمیشن برای این پویش به شکل ویژه تولید شد و همراه با هفت پوستر در هفت روز متفاوت با هفت شعار، ایده و پیشنهاد برای خانواده‌های ایرانی انتشار پیدا کرد. در گفت‌وگوهای زنده هرشب پویش صدای افرادی از حرفه‌ها و تخصص‌های مختلف که همگی به معجزه گفت‌وگو باورمند بودند، شنیده شد. در این گفت‌وگوها روان‌پزشک، روان‌شناس، فلسفه‌دان و متخصص عرفان و ارتباطات ایده‌های خود را برای بهبود گفت‌وگو در ایران و در میان خانواده‌ها به خوبی و روشنی مطرح کردند».
در ادامه این نشست خبری، ساتیا دورایسوامی، نماینده صندوق جمعیت ملل متحد بیان کرد: «خانواده هسته اصلی هر جامعه و به مثابه یک بلوک ساختمانی اساسی و ضروری برای جوامع است. خانواده‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در رشد اجتماعی در هر زمینه‌ای دارند. روابط سالم بین اعضای خانواده، نه تنها به نفع خود خانواده است، بلکه برای جوامع و ملت‌ها نیز مفید است. روابط قوی بر روی ستون‌های ارتباط، درک، پذیرش، تشویق، همدلی، آسایش و ارزش‌ها بنا شده است. از سوی دیگر، روابط نامناسب و ضعیف خانوادگی منجر به افزایش خطر اضطراب می‌شود که به نوبه خود ممکن است منجر به افزایش استعداد ابتلا به مشکلات سلامتی شود. وقتی روابط خانوادگی به هم می‌ریزد، اثرات روانی منفی زیادی ایجاد می‌شود که در موارد شدید شامل آسیب روانی، تنش، تلخی، ترس، اضطراب، افسردگی، ناامیدی، رنجش یا خصومت علیه یکدیگر است».
وی افزود: «روابط خانوادگی سالم، منابعی را فراهم می‌آورد که می‌تواند به فرد کمک کند تا با اضطراب کنار بیاید، رفتارهای سالم‌تری داشته باشد، همچنین عزت نفس او را افزایش داده، منجر به آسایش بیشتر شود. نشان داده شده است که پیوندهای خانوادگی از طریق افزایش قائل‌بودن ارزش برای خود و کاهش نگرانی، به‌ویژه برای جوانانی که در معرض خشونت قرار گرفته‌اند، اضطراب را کاهش می‌دهد. این پیوند قوی می‌تواند به عنوان یک سپر محافظ عمل کند و در مواقع دشواری، به فرد احساس تعلق اعطا کند. مطالعات بیشتر نشان می‌دهد آن دسته از افرادی که دارای پیوندهای خانوادگی قوی هستند، سازوکارهایی را برای کمک به مقابله بهتر با اضطراب‌هایی که زندگی به آنها وارد می‌کند، توسعه می‌دهند. داشتن یک واحد خانواده قوی و حمایتگر بخش اساسی از کمال انسان است. حفظ روابط خانوادگی خوب و سالم، رشد عاطفی افراد را افزایش می‌دهد. مجموعه‌ای قوی از ارزش‌های خانوادگی که بر اساس هر تعداد روابط خانوادگی سالم بنا شده است، می‌تواند پایه‌ای محکم و شخصیت خوب برای کودکان فراهم کند. روابط سالم خانوادگی یکی از مهم‌ترین عوامل رشد فردی و اجتماعی است که مایلیم برای نسل‌های آینده ایجاد کنیم».
دورایسوامی در ادامه با بیان اینکه سلامت افراد و خانواده‌ها، سلامت یک جامعه و یک ملت را مشخص می‌کند، تصریح کرد: «با افراد سالم، جامعه مزایای بسیاری را تجربه می‌کند. روابط سالم خانوادگی به افراد امکان می‌دهد هنگام رویارویی با سختی‌ها، جایی برای تکیه‌دادن داشته باشند و این به آن معناست که ممکن است به ساز‌وکار‌های مقابله‌ای کمترپسندیده روی نیاورند. بسیاری از مشکلات جامعه امروزی را می‌توان به این موضوع که آیا افراد از سیستم حمایتی خانواده خوب برخوردار هستند یا نه، مرتبط دانست. وقتی افراد می‌توانند در مواقع سخت، به حمایت خانواده خود متکی باشند، ممکن است به وابستگی زیاد به خدمات اجتماعی و شبکه‌های خارج از خانواده نیاز نداشته باشند.
خانواده‌های سالم همچنین به یک اقتصاد قوی کمک می‌کنند. خانواده‌هایی که شامل فرزندان و والدین در یک خانه در کنار هم هستند، نسبت به سایر اشکال خانواده، درآمد بیشتری دارند. این امر به کودکان امکان می‌دهد فرصت‌های آموزشی بهتری داشته باشند که منجر به پتانسیل درآمد بالاتر در بزرگسالی می‌شود. کودکان با تقلید از والدین خود یاد می‌گیرند و داشتن والدینی که در طول روز کار می‌کنند، این احتمال را افزایش می‌دهد که کودکان در بزرگسالی نیز همان اخلاق کاری را داشته باشند».
دکتر احمد حاجبی، مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، سخنران دیگر این مراسم بود. او نیز با بیان اینکه جامعه ایران مانند هر جامعه پویای دیگری تغییرات زیادی را در چند دهه گذشته تجربه کرده است، گفت: «موج‌های مختلف پیمایش‌های اجتماعی، چهره‌ای از این تغییرات را در چارچوب تحول در ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان به خوبی ترسیم کرده‌اند. به هر روی تغییر و تحول در زیرساخت‌ها و جهت‌گیری‌های تازه در ارزش‌های جامعه و حتی بهبود شاخص‌هایی همچون وضعیت تحصیل، به‌ویژه در میان زنان و افزایش اشتغال در میان زنان همراه با تحول در نگاه به جایگاه، منزلت و موقعیت شخصی در گروه‌های مختلف سنی و جنسیتی و به‌ویژه جوانان و بانوان، پیامدهایی ناخواسته و عوارضی جانبی نیز به همراه داشته‌ است. تغییر سیمای خشونت خانگی در ایران و افزایش خشونت‌های روانی، افزایش خشونت‌های اجتماعی و کاهش بردباری در روابط بین فردی و گروهی و البته افزایش در آمار اختلالات روان و به‌ویژه بالاگرفتن میزان تنش و تنوع در منابع استرس و تنش در جامعه و خانواده از پیامدهایی است که می‌توان دست‌کم بخشی از آن را به پای تغییرات اجتماعی در ایران نوشت. خانواده و مدرسه، دو نهاد مهم اجتماعی اثرگذار در وضعیت اجتماعی در هر کشوری و ازجمله در ایران هستند. پژوهش‌های خانواده به روشنی آشکار می‌کند که ما با تغییرات جدی در وضعیت خانواده در ایران روبه‌رو هستیم و تنوع در سبک‌های تشکیل و تداوم خانواده در ایران مانند بسیاری دیگر از حوزه‌های مربوط به سبک زندگی، آشکارا دیده می‌شود». حاجبی گفت: «نهاد خانواده در کشور ما نیاز به توانمندسازی و احیای مجدد دارد. این موضوع تنها از طریق تعریف مجدد نقش‌ها و تلاش برای احیای ارزش‌های ایرانی اسلامی خانواده در درون پارادایم جدیدی که در سه دهه گذشته در کشور نمود یافته و قوام پیدا کرده ممکن می‌شود. وقتی به جایگاه اموری همچون فرزندپروری، استفاده از مشاور برای تربیت کودکان یا برای حل تعارض‌های درون خانواده و اموری مانند تحصیل، ازدواج و جدایی نظر می‌کنیم، متوجه می‌شویم مرجعیت بزرگ‌ترهای درون خانواده با عناصر و نهادهای بیرونی و منابع تجویزشده از سوی علم تقسیم شده است».
در پایان این نشست خبری، به برندگان جشنواره کاریکاتور پویش حرف و گفت که دبیر آن جمال رحمتی بود، جوایزی اهدا شد.