گفتوگو با ناصر غياثي به مناسبت انتشار «كافكا در خاطرهها»
كافكاي ديگران
پيام حيدرقزويني
تازهترين ترجمه ناصر غياثي اثري درباره فرانتس كافكاست و اين نشان ميدهد كه دغدغه كافكا همچنان با غياثي همراه است. «كافكا در خاطرهها» عنوان اين كتاب است كه به كوشش هانس گردكوخ در سال 1995 منتشر شده بود و نشر نو همزمان با نمايشگاه كتاب امسال آن را به چاپ رسانده است. ناصر غياثي پيشتر آثار ديگري از كافكا يا درباره او ترجمه كرده بود و «كافكا در خاطرهها» را نيز ميتوان اثري درباره كافكا دانست. عنوان فرعي اين كتاب «از دبستان تا گورستان» است و در آن بسياري از كساني كه در دورههاي مختلف زندگي كافكا با او ارتباط داشتهاند خاطراتشان را از كافكا نوشتهاند؛ از خدمتكار خانه و كارآموز مغازهِ پدر گرفته تا همكلاسيهاي مدرسه و دانشگاه و همكاران و ناشران و دوستان و...، هر يك خاطراتشان از كافكا را روايت كردهاند. در ميان اين خاطرات ميتوان به وجوه مختلفي از كافكا و زندگياش پي برد: از شكلوشمايل و شخصيت او گرفته تا رابطهاش با ادبيات و نوشتن و پول و زن و... اين خاطرات گاه با هم در تضادند و گاه يكديگر را تكميل ميكنند اما همه آنها در كنار يكديگر چهرهاي جاندار از كافكا ساختهاند، هرچند كه به گفته ناصر غياثي ارايه «تصويري كامل» از كافكا اساسا ناممكن است. «كافكا در خاطرهها» چندروزي است كه منتشر شده و بهاينخاطر در اينجا گفتوگويي كوتاه با ناصر غياثي كردهايم و در فرصتي ديگر بهصورت مفصلتر به آن خواهيم پرداخت.
تازهترین ترجمه شما كه همزمان با نمایشگاه كتاب منتشر شده، «كافكا در خاطرهها» است كه شامل خاطرات كسانی است كه هر یك بهنوعی با كافكا ارتباط داشتهاند. این كتاب اولینبار چه سالی به چاپ رسیده و چه ویژگیای در آن باعث شد تا شما به سراغ ترجمهاش بروید؟
این کتاب نخستینبار به سال 1995 منتشر شد. من همانموقع کتاب را خوانده بودم. سپس به سال 2013 چند خاطره جدید به کتاب افزوده شد. انگیزه من برای ترجمه این کتاب آشناکردن خواننده فارسیزبان با آن وجه یا وجههایی از چهره کافکا بود که تاکنون مغفول مانده بود.
عنوان فرعی «كافكا در خاطرهها»، از دبستان تا گورستان است. آیا گستره خاطراتی كه در این كتاب روایت شدهاند واقعا از دوره كودكی تا مرگ كافكا را دربر گرفتهاند و به عبارتی آیا تمام دورههای زندگی كافكا در این كتاب دیده میشود؟
بله، کتاب از خاطرات همکلاسیهای دبستان کافکا آغاز میشود، به دوران جوانی، دانشجویی و کارمندی او میرسد و تا ماجراهایی که هنگام خاکسپاری کافکا اتفاق افتاده ادامه مییابد.
«كافكا در خاطرهها» به كوشش هانس گردكوخ به چاپ رسیده است. كوخ چگونه به خاطراتی كه در این كتاب آمدهاند دسترسی پیدا كرده است و آیا تمام خاطراتی كه از اطرافیان كافكا مكتوب شده در این كتاب آورده شده است؟
آقای کوخ این خاطرهها را که در سالهای گوناگون و در نشریات مختلف به انتشار رسیده بود، جمعآوری کرده و در پیشگفتار کتاب توضیح میدهد که آن دسته از خاطراتی که قابل اعتماد نبوده و یا شخص نویسنده بیشتر به خود پرداخته تا به کافکا را کنار نهاده است.
آیا هانس گردكوخ آثار دیگری هم درباره كافكا به چاپ رسانده است؟ به طوركلی او بیشتر تحت چه عنوانی شناخته میشود و آیا میتوان او را كافكاشناس دانست؟
آقای کوخ از سال 1981 در دانشگاه وُپرتال آلمان به کار پژوهش در مورد زندگی و آثار کافکا مشغول است. گذشته از اینکه او چندین مقاله و یک کتاب با عنوان «کافکا در برلین» در مورد کافکا منتشر کرده است، دبیر کمیتهایست که دستاندرکار ویرایش و انتشار تطبیقی آثار کافکاست که طی آن «یادداشتهای روزانه»، «نامه» و «آثار منتشرشده در زمان حیات» انتشار یافتهاند. منظور از «ویرایش و انتشار تطبیقی آثار» این است که آثاری که پیش از انتشار تطبیقی از کافکا منتشر میشد، کار ماکس برود، نزدیکترین دوست صمیمی کافکا و وصی او بود. تطابق آثار منتشرشده توسط برود با نسخههای خطی بهجامانده از کافکا نشان میدهد که ماکس برود جایجای در آنها دست برده بود. انتشار تطبیقی «یادداشتهای روزانه کافکا» که همراه با توضیحات و تعلیقاتی از قبیل زمان نوشتهشدن آثار، توضیح نام مکانها و آدمهای مورد اشاره و بسیاری جزییات دیگر است، از دیگر کارهای پژوهشی هانس گردکوخ است. بنابراین بله، درمجموع میتوان او را یک کافکاشناس و از آن بالاتر یک کافکاپژوه خواند.
از كافكا نامهها و دستنوشتههای زیادی بهجا مانده اما «كافكا در خاطرهها» از این حیث جذاب است كه در اینجا با كافكا از چشم دیگران روبهرو میشویم. آیا بهواسطه این خاطرات میتوان گفت كه ما با تصویری كامل و چندبعدی از كافكا روبهرو میشویم؟
در این کتاب گاهگاه میبینیم تصویری که یک خاطره از کافکا به دست میدهد، در تناقض با تصویری است که خاطره دیگری از او به دست میدهد. به نظر من به زحمت بتوان ادعا کرد که با خواندن این کتاب با «تصویری کامل» از کافکا مواجه میشویم، چراکه اساسا چنین چیزی ناممکن است. اما در چندبعدیبودن این تصویر نمیتوان تردید ورزید.
کافکا در خاطرهها/ هانس گردكوخ/ ترجمه ناصر غیاثی/نشر نو
تازهترين ترجمه ناصر غياثي اثري درباره فرانتس كافكاست و اين نشان ميدهد كه دغدغه كافكا همچنان با غياثي همراه است. «كافكا در خاطرهها» عنوان اين كتاب است كه به كوشش هانس گردكوخ در سال 1995 منتشر شده بود و نشر نو همزمان با نمايشگاه كتاب امسال آن را به چاپ رسانده است. ناصر غياثي پيشتر آثار ديگري از كافكا يا درباره او ترجمه كرده بود و «كافكا در خاطرهها» را نيز ميتوان اثري درباره كافكا دانست. عنوان فرعي اين كتاب «از دبستان تا گورستان» است و در آن بسياري از كساني كه در دورههاي مختلف زندگي كافكا با او ارتباط داشتهاند خاطراتشان را از كافكا نوشتهاند؛ از خدمتكار خانه و كارآموز مغازهِ پدر گرفته تا همكلاسيهاي مدرسه و دانشگاه و همكاران و ناشران و دوستان و...، هر يك خاطراتشان از كافكا را روايت كردهاند. در ميان اين خاطرات ميتوان به وجوه مختلفي از كافكا و زندگياش پي برد: از شكلوشمايل و شخصيت او گرفته تا رابطهاش با ادبيات و نوشتن و پول و زن و... اين خاطرات گاه با هم در تضادند و گاه يكديگر را تكميل ميكنند اما همه آنها در كنار يكديگر چهرهاي جاندار از كافكا ساختهاند، هرچند كه به گفته ناصر غياثي ارايه «تصويري كامل» از كافكا اساسا ناممكن است. «كافكا در خاطرهها» چندروزي است كه منتشر شده و بهاينخاطر در اينجا گفتوگويي كوتاه با ناصر غياثي كردهايم و در فرصتي ديگر بهصورت مفصلتر به آن خواهيم پرداخت.
تازهترین ترجمه شما كه همزمان با نمایشگاه كتاب منتشر شده، «كافكا در خاطرهها» است كه شامل خاطرات كسانی است كه هر یك بهنوعی با كافكا ارتباط داشتهاند. این كتاب اولینبار چه سالی به چاپ رسیده و چه ویژگیای در آن باعث شد تا شما به سراغ ترجمهاش بروید؟
این کتاب نخستینبار به سال 1995 منتشر شد. من همانموقع کتاب را خوانده بودم. سپس به سال 2013 چند خاطره جدید به کتاب افزوده شد. انگیزه من برای ترجمه این کتاب آشناکردن خواننده فارسیزبان با آن وجه یا وجههایی از چهره کافکا بود که تاکنون مغفول مانده بود.
عنوان فرعی «كافكا در خاطرهها»، از دبستان تا گورستان است. آیا گستره خاطراتی كه در این كتاب روایت شدهاند واقعا از دوره كودكی تا مرگ كافكا را دربر گرفتهاند و به عبارتی آیا تمام دورههای زندگی كافكا در این كتاب دیده میشود؟
بله، کتاب از خاطرات همکلاسیهای دبستان کافکا آغاز میشود، به دوران جوانی، دانشجویی و کارمندی او میرسد و تا ماجراهایی که هنگام خاکسپاری کافکا اتفاق افتاده ادامه مییابد.
«كافكا در خاطرهها» به كوشش هانس گردكوخ به چاپ رسیده است. كوخ چگونه به خاطراتی كه در این كتاب آمدهاند دسترسی پیدا كرده است و آیا تمام خاطراتی كه از اطرافیان كافكا مكتوب شده در این كتاب آورده شده است؟
آقای کوخ این خاطرهها را که در سالهای گوناگون و در نشریات مختلف به انتشار رسیده بود، جمعآوری کرده و در پیشگفتار کتاب توضیح میدهد که آن دسته از خاطراتی که قابل اعتماد نبوده و یا شخص نویسنده بیشتر به خود پرداخته تا به کافکا را کنار نهاده است.
آیا هانس گردكوخ آثار دیگری هم درباره كافكا به چاپ رسانده است؟ به طوركلی او بیشتر تحت چه عنوانی شناخته میشود و آیا میتوان او را كافكاشناس دانست؟
آقای کوخ از سال 1981 در دانشگاه وُپرتال آلمان به کار پژوهش در مورد زندگی و آثار کافکا مشغول است. گذشته از اینکه او چندین مقاله و یک کتاب با عنوان «کافکا در برلین» در مورد کافکا منتشر کرده است، دبیر کمیتهایست که دستاندرکار ویرایش و انتشار تطبیقی آثار کافکاست که طی آن «یادداشتهای روزانه»، «نامه» و «آثار منتشرشده در زمان حیات» انتشار یافتهاند. منظور از «ویرایش و انتشار تطبیقی آثار» این است که آثاری که پیش از انتشار تطبیقی از کافکا منتشر میشد، کار ماکس برود، نزدیکترین دوست صمیمی کافکا و وصی او بود. تطابق آثار منتشرشده توسط برود با نسخههای خطی بهجامانده از کافکا نشان میدهد که ماکس برود جایجای در آنها دست برده بود. انتشار تطبیقی «یادداشتهای روزانه کافکا» که همراه با توضیحات و تعلیقاتی از قبیل زمان نوشتهشدن آثار، توضیح نام مکانها و آدمهای مورد اشاره و بسیاری جزییات دیگر است، از دیگر کارهای پژوهشی هانس گردکوخ است. بنابراین بله، درمجموع میتوان او را یک کافکاشناس و از آن بالاتر یک کافکاپژوه خواند.
از كافكا نامهها و دستنوشتههای زیادی بهجا مانده اما «كافكا در خاطرهها» از این حیث جذاب است كه در اینجا با كافكا از چشم دیگران روبهرو میشویم. آیا بهواسطه این خاطرات میتوان گفت كه ما با تصویری كامل و چندبعدی از كافكا روبهرو میشویم؟
در این کتاب گاهگاه میبینیم تصویری که یک خاطره از کافکا به دست میدهد، در تناقض با تصویری است که خاطره دیگری از او به دست میدهد. به نظر من به زحمت بتوان ادعا کرد که با خواندن این کتاب با «تصویری کامل» از کافکا مواجه میشویم، چراکه اساسا چنین چیزی ناممکن است. اما در چندبعدیبودن این تصویر نمیتوان تردید ورزید.
کافکا در خاطرهها/ هانس گردكوخ/ ترجمه ناصر غیاثی/نشر نو